عود واریکوسل بعد درمان؛ نشانه‌ها و درمان مجدد

زمان مطالعه: 6 دقیقه

واریکوسل یکی از مشکلات شایع در میان مردان است که می‌تواند بر باروری و کیفیت زندگی جنسی تاثیر بگذارد. حتی پس از درمان موفق، احتمال بازگشت یا عود مجدد واریکوسل وجود دارد که می‌تواند نگرانی‌های زیادی ایجاد کند. در این مقاله به بررسی وضعیت عود واریکوسل، دلایل بازگشت آن، علائم و روش‌های درمان مجدد خواهیم پرداخت تا با آگاهی کامل‌تر بتوانید مسیر درمان را بهتر طی کنید.

در چه وضعیتی می گوییم واریکوسل عود کرده؟

زمانی می‌گوییم واریکوسل عود کرده که پس از انجام درمان اعم از جراحی یا روش‌های غیرجراحی مجددا علائم بیماری ظاهر شوند یا وریدهای گشاد شده بیضه دوباره قابل لمس یا مشاهده شوند. این وضعیت با احساس سنگینی یا درد مبهم در بیضه، کاهش مجدد کیفیت اسپرم، یا مشاهده تورم در کیسه بیضه همراه است. عود واریکوسل ممکن است در همان سمت قبلی یا حتی در سمت مقابل رخ دهد و نیازمند بررسی مجدد توسط پزشک متخصص اورولوژی و در برخی موارد، انجام تصویربرداری داپلر یا سونوگرافی بیضه است.

چرا واریکوسل بعد از درمان دوباره عود می‌کند؟

زمانی که بیمار پس از تحمل درد، هزینه و دوره نقاهت، انتظار بهبودی کامل دارد، احتمال عود دوباره واریکوسل بعد درمان نگران کننده می شود. دانستن دلایل احتمالی عود می‌تواند به انتخاب روش درمانی بهتر و پیشگیری از تکرار آن کمک کند. شناخت این عوامل به شما کمک می‌کند تا هم انتخاب درستی برای روش درمانی داشته باشید و هم در مراقبت‌های بعد از عمل دقت بیشتری به خرج دهید. در ادامه مهم‌ترین دلایل عود واریکوسل پس از درمان را بررسی می‌کنیم:

↲ انتخاب روش جراحی نامناسب

برخی از روش‌ها مانند جراحی باز بدون میکروسکوپ یا آمبولیزاسیون احتمال عود بالاتری نسبت به روش‌های دقیق‌تر دارند.

↲ باقی ماندن رگ‌های فرعی

در بعضی موارد، همه رگ‌های معیوب در حین عمل مسدود نمی‌شوند یا برخی رگ‌های فرعی از دید جراح مخفی می‌مانند.

↲ تشکیل رگ‌های جدید (نئوواسکولاریزاسیون)

پس از جراحی، بدن ممکن است عروق جدیدی در همان ناحیه ایجاد کند که دوباره باعث تجمع خون و بروز واریکوسل شود.

 

↲ اشتباه در تکنیک جراحی

بستن ناقص رگ‌ها یا آسیب به ساختارهای اطراف می‌تواند باعث بازگشت جریان خون غیرطبیعی شود.

↲ فشارهای فیزیکی یا سبک زندگی نادرست

بازگشت زودهنگام به ورزش‌های سنگین یا بی‌توجهی به مراقبت های بعد از عمل واریکوسل می‌تواند به عود کمک کند.

↲ ویژگی‌های آناتومیکی خاص در برخی افراد

در برخی مردان، ساختار عروق به گونه‌ای است که احتمال عود حتی پس از جراحی موفق هم وجود دارد.

علائم بازگشت واریکوسل پس از درمان

بازگشت واریکوسل پس از درمان ممکن است با بروز برخی علائم هشداردهنده همراه باشد که نباید نادیده گرفته شوند. از شایع‌ترین نشانه‌ها می‌توان به احساس درد یا سنگینی در ناحیه بیضه، به‌ویژه پس از ایستادن طولانی‌مدت یا فعالیت بدنی، اشاره کرد. همچنین در برخی موارد، تورم مجدد یا برجستگی وریدی در کیسه بیضه، کاهش میل جنسی، مشکلات باروری یا احساس ناراحتی مبهم در ناحیه کشاله ران نیز دیده می‌شود. اگر فرد پس از درمان با هر یک از این علائم مواجه شد، مراجعه به پزشک برای بررسی مجدد و اطمینان از موفقیت‌آمیز بودن درمان ضروری است.

عوامل موثر در بازگشت واریکوسل بعد درمان

 

عامل	توضیح
تکنیک جراحی	جراحی باز با روش‌های متفاوت، احتمال عود را کاهش می‌دهد
نوع درمان	درمان‌های غیر جراحی مانند اسکلروتراپی ممکن است احتمال عود بیشتری داشته باشند
تجربه جراح	مهارت و دقت پزشک در بستن کامل عروق بسیار تاثیرگذار است
رعایت مراقبت‌ها	عدم پیروی از توصیه‌های پزشکی پس از عمل می‌تواند به عود کمک کند

 

برای درمان مجدد واریکوسل چه روش هایی وجود دارد؟

در این شرایط، لازم است گزینه‌های درمانی جایگزین یا تکمیلی مورد بررسی قرار گیرند تا از آسیب بیشتر به بافت بیضه و کاهش باروری جلوگیری شود. خوشبختانه روش‌های زیر برای درمان مجدد واریکوسل وجود دارد که با توجه به شدت عارضه، شرایط بدنی بیمار و سابقه درمان قبلی توسط بهترین متخصص اورولوژ انتخاب می‌شوند:

1. جراحی میکروسکوپیک واریکوسلکتومی

عمل میکروسکوپی واریکوسل یکی از موثرترین و دقیق‌ترین روش‌ها برای درمان مجدد است. جراح با استفاده از میکروسکوپ، وریدهای معیوب را با دقت بالا شناسایی و مسدود می‌کند. این روش کم‌ترین میزان عود مجدد را دارد.

2. جراحی لاپاراسکوپی

در این روش با استفاده از ابزارهای لاپاراسکوپی از طریق سوراخ‌های کوچک روی شکم، وریدهای آسیب‌دیده بسته می‌شوند. این روش در صورتی که بیمار سابقه عمل باز داشته باشد، گزینه مناسبی است.

3. آمبولیزاسیون از طریق رگ (Embolization)

آمبولیزاسیون واریکوسل یک روش غیرجراحی و کمتر تهاجمی است که در آن یک کاتتر از طریق رگ وارد بدن می‌شود و با مواد خاصی، رگ‌های معیوب بسته می‌شوند. برای افرادی که تمایل به جراحی باز ندارند یا دارای شرایط خاص پزشکی هستند، مناسب است.

4. استفاده از داروها

در برخی بیماران که مشکل واریکوسل خفیف است یا امکان انجام مجدد جراحی وجود ندارد، ممکن است داروهایی برای کنترل التهاب و درد و کمک به باروری تجویز شوند، اما این روش جنبه حمایتی دارد و درمان قطعی محسوب نمی‌شود.

تفاوت بین درمان موفق و درمان ناقص واریکوسل

درمان موفق واریکوسل باعث از بین رفتن کامل علائم، بهبود گردش خون بیضه‌ها و افزایش کیفیت اسپرم می‌شود. در مقابل، درمان ناقص ممکن است بخشی از وریدهای معیوب را دست‌نخورده باقی بگذارد یا به‌طور موقت علائم را کاهش دهد. در این حالت، احتمال عود بیماری بالا می‌رود. تفاوت دیگر در نتایج باروری و میل جنسی است که در درمان موفق، بهبود چشم‌گیرتری دارند. بررسی سونوگرافی پس از درمان، معیار دقیقی برای ارزیابی موفقیت است.

تأثیر عود واریکوسل بر باروری و میل جنسی

عود این عارضه می‌تواند موجب کاهش تولید و کیفیت اسپرم، کاهش سطح تستوسترون و در نتیجه تاثیر واریکوسل بر کاهش میل جنسی شود که در صورت درمان نشدن، ممکن است به ناباروری منجر شود.

 

راهکارهای پیشگیری از عود واریکوسل

پیشگیری از عود واریکوسل پس از درمان، نیازمند رعایت برخی اصول و اصلاح سبک زندگی است تا فشار وارده بر وریدهای بیضه به حداقل برسد و احتمال بازگشت بیماری کاهش یابد. در ادامه مهم‌ترین راهکارهای پیشگیری آورده شده است:

۱. اجتناب از فعالیت‌های سنگین

بلند کردن اجسام سنگین یا انجام ورزش‌های پرفشار (مانند وزنه‌برداری) می‌تواند فشار داخل شکمی را افزایش دهد و بر عروق بیضه تأثیر بگذارد. بهتر است افراد به‌ویژه در ماه‌های ابتدایی پس از درمان، از این فعالیت‌ها پرهیز کنند.

۲. حفظ وزن در محدوده طبیعی

چاقی و اضافه‌وزن باعث افزایش فشار در ناحیه لگن و شکم می‌شود که می‌تواند به عود واریکوسل کمک کند. کاهش وزن و حفظ تناسب اندام یکی از راه‌های مؤثر در جلوگیری از بازگشت این بیماری است.

۳. اجتناب از یبوست مزمن

زور زدن در زمان دفع یکی از عوامل مؤثر در افزایش فشار داخل شکم است. مصرف مواد غذایی پرفیبر، نوشیدن آب کافی و فعالیت بدنی منظم برای پیشگیری از یبوست توصیه می‌شود.

۴. عدم استفاده طولانی‌مدت از سونا و جکوزی

گرمای زیاد بر کیفیت اسپرم‌ها و عملکرد عروق بیضه تأثیر منفی دارد. توصیه می‌شود تا حد امکان از سونا، جکوزی و حمام‌های طولانی با آب داغ پرهیز شود.

۵. پیگیری منظم پزشکی

مراجعه منظم به پزشک متخصص اورولوژی و انجام معاینات دوره‌ای برای اطمینان از وضعیت بیضه‌ها می‌تواند در شناسایی علائم اولیه عود مؤثر باشد.

۶. ترک سیگار و کاهش مصرف الکل

سیگار و الکل جریان خون را مختل می‌کنند و می‌توانند به تشدید یا بازگشت مشکلات عروقی از جمله واریکوسل منجر شوند.

۷. پوشیدن لباس زیر مناسب

استفاده از لباس زیرهای راحت و محافظ که بیضه‌ها را در وضعیت مناسبی نگه دارند، می‌تواند از فشارهای غیرضروری بر وریدها جلوگیری کند.

اگر واریکوسل دوباره برگشت چه کنیم؟

اگرچه جراحی واریکوسل در اغلب موارد موفقیت‌آمیز است، اما احتمال عود این بیماری به دلایل مختلفی مانند تکنیک نامناسب جراحی، آناتومی خاص و یا تشکیل عروق جدید وجود دارد. تشخیص به‌موقع و پیگیری مستمر پس از درمان نقش مهمی در پیشگیری از عوارض و مدیریت عود دارد. در صورت بازگشت علائم، مراجعه به متخصص اورولوژی برای بررسی دقیق و انتخاب روش درمانی مناسب ضروری است.