در این مقاله می خوانید :
فتق یا هرنی به بیرون زدگی یا خارج شدن هر عضو بدن، از محل اصلی خود گفته می‌شود.ورم بعد از جراحی فتق در واقع بعد از عمل باد فتق به وجود می آید، تغییر محل اعضایی از بدن به حفره یا بافت مجاور که موجب تورم یا پارگی شود را فتق می‌گویند. بیماری فتق زمانی بروز می‌کند که یک ناحیه از یک عضو یا بافت از طریق یک لایه عضله ضعیف بیرون می‌زند.
علت ایجاد فتق
ریسک ابتلا به بیماری فتق با افزایش سن بیشتر شده و در مردان نسبت به زنان شایعتر است. هرنی یا فتق ممکن است مادرزادی باشد و معمولاً در پسرها و به علت نقص در سیر نزولی بیضه ایجاد می‌شود که ممکن است همراه با هیدروسل نیز باشد. از دلایل دیگر این بیماری می‌توان تحت فشار قرار گرفتن حفره شکمی را عنوان کرد. اگر به هر دلیلی فشار داخل شکم بیش از حد بالا رود ممکن است باعث پارگی پریتوان و فاسیا عضلات شود و در پی آن فتق به وجود آید. سرفه‌های شدید و مزمن، برداشتن ناگهانی اجسام سنگین، بزرگی پروستات و بسیاری دیگر از عوامل تشدید کننده فشار بر شکم، می‌تواند ایجاد فتق نماید.در مواردی نیز هرنی به دنبال عمل های جراحی باز شکمی ایجاد می‌شود که به علت آسیب دیدگی عصب عضلات حین جراحی باعث شل شدن عضله و ایجاد فتق یا هرنی می‌شود.
روش تشخیص فتق
تشخیص فتق قبل از عمل هرنی معمولا از طریق معاینه و بررسی سابقه ی پزشکی بیمار آغاز می شود. پزشک ممکن است، برآمدگی یا تورمی را که هنگام سرفه یا فشار آوردن ظاهر می شود را جستجو کند. برخی از روش های تشخیصی که برای تأیید وجود اندام محبوس‌شده و تعیین دقیق مکان و اندازه آن استفاده می شوند، عبارتند از:
-
معاینه فیزیکی
پزشک از بیمار می خواهد که بایستد یا دراز بکشد و سرفه کند یا عضلات خود را به سمت بیرون فشار دهد. این کار به پزشک اجازه می دهد تا برآمدگی ناشی از فتق را احساس کند.
-
اولتراسوند
با استفاده از تصویربرداری از امواج صوتی برای ایجاد تصاویری از داخل بدن می توان برای تایید حضور فتق و تعیین اندازه و مکان دقیق آن استفاده کرد.
-
سی‌تی اسکن
این روش تصویربرداری دقیق تری نسبت به اولتراسوند ارائه می دهد. درنتیجه می تواند در تشخیص فتق هایی که در معاینه فیزیکی کمتر قابل تشخیص هستند، کمک کننده باشد.
-
ام‌آر‌آی
می تواند تصاویر بسیار دقیقی از بافت های نرم ارائه دهد و برای تشخیص فتق های پیچیده یا بررسی دقیق تر استفاده می شود.
انواع جراحی فتق
رایج‌ترین روش‌های عمل جراحی فتق، به صورت عمل باز، عمل لاپاراسکوپی و عمل رباتیک هستند. هر یک از این روش‌ها، بنا بر وضعیت بیمار و شدت بیماری هرنی او انتخاب می‌شوند. میزان تهاجمی بودن هر یک از روش‌های جراحی هرنی با دیگری متفاوت می باشد ،به همین دلیل، دوران نقاهت هر یک از این عمل‌های جراحی می‌تواند کوتاه یا طولانی باشد.
علائم فتق
شایع‌ترین علامت فتق یک توده بیرون آمده در ناحیه آسیب دیده از بدن است. فتق ممکن است باعث ایجاد دردهای بسیار شدید شکمی شود ، همچنین با بروز مشکلات جدی دیگر ممکن است نیاز به جراحی اورژانسی پیدا کنید. از نشانه‌های دیگر این بیماری می‌توان به موارد زیر اشاره نمود:
- بیرون زدگی یا بر آمدگی فتق که به رنگ قرمز، بنفش یا تیره باشد
- درد در ناحیه کشاله ران که با خم شدن یا بلند کردن اجسام سنگین بدتر می‌شود
- وجود توده یا برآمدگی دردناک در کشاله ران یا ناحیه شکمی
- وجود توده دردناک در ناحیه بیضه
- احساس سنگینی در شکم
- درد شکمی و تهوع
نواحی ایجاد فتق
رایج‌ترین انواع فتق شکمی عبارتند از:
-
فتق مغبنی (inguinal hernia)
-
فتق فمورال (femoral hernia)
-
فتق برشی (incisional hernia)
-
فتق نافی (umbilical hernia)
فتق‌های شکمی بر اساس محل ضعف دیواره شکم نام‌گذاری می‌شوند. ممکن است نام «فتق هیاتوس» را نیز شنیده باشید. برخلاف فتق‌های بالا، این نوع فتق به دلیل ضعف دیواره شکم نیست و زمانی اتفاق می‌افتد که بخشی از معده به سمت قفسه سینه بالا رود.
فتق اینگوینال (فتق کشاله ران یا بیضه)
این فتق زمانی رخ می‌دهد که بافت یا بخشی از روده از طریق یک نقطه ضعف در مسیری در کشاله ران به نام «کانال مغبنی» بیرون زده و باعث برآمدگی در کشاله ران بیمار شود. این فتق شایع‌ترین نوع فتق است و در مردان بیشتر است.
فتق فمورال
فتق فمورال نوع دیگری از فتق کشاله ران است که کمی پایین‌تر، در کشاله ران شکل می‌گیرد. این فتق از یک مسیر دیگر در کشاله ران به نام «کانال فمورال» بیرون می‌زند و در زنان شایعتر است.
بخوانید : بهترین روش انجام جراحی واریکوسل
فتق برشی
این نوع فتق فقط در محلی از شکم رخ می‌دهد که قبلا در آنجا جراحی انجام شده باشد و دیواره شکم باز شده و مجددا بخیه خورده باشد.
فتق ناف
فتق ناف زمانی است که یک ضعف در لایه عضلانی داخل یا اطراف ناف وجود داشته باشد. در این شرایط برآمدگی در داخل یا اطراف ناف ایجاد می‌شود. فتق ناف در نوزادان بسیار شایع است، اما اغلب تا زمانی که کودک به سن پنج‌سالگی می‌رسد از بین می‌رود. در بزرگسالان، بیشتر در افرادی که باردار هستند یا دارای اضافه وزن هستند، شایع است. در افراد بالغ فتق ناف به‌دلیل عوارضی که ایجاد می‌کند باید با جراحی ترمیم شود.
علت ورم بعد از جراحی فتق
عمل فتق یکی از روش‌های درمانی است که در آن یک بافت ضعیف در ناحیه شکمی تقویت می‌شود. این عمل، اغلب به صورت جراحی انجام می‌شود و ممکن است در برخی از موارد پس از آن ورمی در ناحیه تحت عمل جراحی فتق به وجود آید. علت اصلی این ورم، تجمع مایع در ناحیه عمل است که ممکن است به دلیل تروما و آسیب دیدن به بافت‌های محیطی یا به دلیل عوارض جراحی ایجاد شود. همچنین، علت دیگر بروز ورم می‌تواند انسداد در سیستم لنفاوی باشد که موجب جمع شدن مایع در ناحیه جراحی شده باشد.
در بسیاری از موارد، ورم پس از عمل فتق به طور خود بخود رفع می‌شود ولی در مواردی که شدید یا بیش از چند روز ادامه دارد، بهتر است به پزشک خود مراجعه کنید. درمان ورم ممکن است شامل تجویز دارو و یا انجام عمل جراحی دوباره باشد، بسته به شدت و میزان ورم و دلایل آن. در صورتی که ورم پس ازعمل فتق با درد و تورم شدید همراه باشد، ممکن است علائم عفونت نیز وجود داشته باشد. به عنوان مثال، درد شدید، تب، قرمزی و گرمی در ناحیه عمل و خروج مایعات از زخم عمل ممکن است نشانه‌های عفونت باشند. در این صورت، باید به طور سریع به پزشک خود مراجعه کنید تا از تشخیص شدید عفونت پیشگیری کند.
کاهش ورم بعد از جراحی فتق
برای کاهش ورم بعد از عمل فتق، می‌توانید از باندهای فشاری استفاده کنید. این باندها باید حداقل ۳ روز بعد از عمل بر روی ناحیه تحت عمل قرار داده شوند و باید به صورت مستمر بر روی ناحیه قرار داده شوند، همچنین استفاده از یخ در ناحیه تحت عمل نیز می‌تواند به کاهش ورم کمک کند. بعد از عمل فتق، پزشک شما ممکن است داروهایی مثل ضد التهاب‌ها و تسکین درد تجویز کند. از مصرف هرگونه دارو قبل از مشاوره با پزشک خود پرهیز کنید.
ورم کیسه بیضه بعد عمل فتق
ورم کیسه بیضه پس از جراحی فتق ، همانطور که قبلاً گفته شد، اجزای مختلفی از دستگاه گوارش و زیربطنی بدن تحت فشار قرار می‌گیرند و به دلیل این فشار، خون به سمت کیسه بیضه رانده می‌شود که می‌تواند باعث ورم آن شود.به علاوه، در صورتی که در طول عمل فتق، ناحیه کیسه بیضه آسیب ببیند، ممکن است باعث ورم آن شود. در این موارد، لازم است تا پزشک شما وضعیت را بررسی کرده و درمان مناسب را تعیین کند. در کل، اگر ورم کیسه بیضه پس از عمل فتق به شدت احساس شود، و همراه با درد و یا سایر علائمی باشد، بهتر است به پزشک خود مراجعه کنید تا علت ورم را بررسی کند و درمان مناسب را تعیین کند.
علت تورم و سفتی بخیه های ناحیه عمل فتق
تورم و سفتی در ناحیه عمل جراحی فتق ممکن است به دلایل مختلف باشد. این علائم معمولاً به دلیل التهاب و ترشحات درون بخیه ها و همچنین ترشحات سلولی در ناحیه جراحی رخ می دهند. همچنین، عفونت نیز می تواند باعث تورم و سفتی در ناحیه عمل شود. در برخی موارد، این علائم نشانگر نارسایی بخیه ها و یا عدم توانایی بدن در ترمیم خودکار بخیه ها می باشد.اگر تورم و سفتی به صورت شدید و پایداری در ناحیه عمل باشد، بهتر است به پزشک خود مراجعه کنید.
یکی از شایع ترین عوارض بعد از عمل فتق ،ورم پس از عمل فتق می باشد و در بسیاری از موارد پس از مدتی رفع می‌شود. با این حال، در صورتی که ورم شدید است یا به دلیل علائمی نگران هستید، بهتر است به پزشک خود مراجعه کنید تا بررسی و درمان مناسب را تعیین کند. همچنین، در برخی از موارد، ورم پس از عمل فتق می‌تواند نشانه‌ای از عوارض جدی باشد. به عنوان مثال، در بعضی از موارد، وجود تجمع سیال در ناحیه تحت عمل می‌تواند منجر به گرفتگی رگ‌ها شده و ورم خطرناکی ایجاد کند که به آن ترومبوفلبیت می‌گویند. در صورتی که ورم پس از عمل فتق همراه با سایر علائم مشکوک کننده مانند کاهش اشتها، لاغری، افتادگی حالت و تنفس نامنظم باشد، ممکن است نشانه‌ای از عوارض جدی باشد که نیاز به درمان دارد. در این صورت، نی بایست به پزشک خود مراجعه کنید.
دکتر کیوان آقامحمدپور فوق تخصص اورولوژی ، مجاری ادراری و ناباروری
