در این مقاله می خوانید :
عفونت بیضه، که با نام‌های اپیدیدیمیت یا اورکیت نیز شناخته می‌شود، وضعیتی دردناک است که می‌تواند ناشی از عوامل مختلفی از جمله عفونت‌های باکتریایی یا ویروسی، آسیب‌دیدگی، یا حتی برخی بیماری‌های زمینه‌ای باشد. این عارضه با التهاب و تورم یک یا هر دو بیضه همراه است و نیازمند توجه و درمان مناسب برای جلوگیری از عوارض جدی می‌باشد. تشخیص دقیق علت عفونت توسط پزشک برای تعیین بهترین روش درمانی ضروری است که در ادامه این مقاله درباره آن صحبت خواهیم کرد.
چه کسانی در معرض ابتلا به عفونت بیضه هستند؟
عفونت بیضه می‌تواند در هر سنی رخ دهد، اما برخی افراد به دلایل مختلف بیشتر در معرض این مشکل قرار دارند. ابتلا به اپیدیدیمیت معمولا در مردان جوان و افراد فعال از نظر جنسی شایع‌تر است، اما بیماری‌های زمینه‌ای، مشکلات ادراری و ضعف سیستم ایمنی نیز می‌توانند احتمال بروز آن را افزایش دهند. شناخت این گروه‌ها و عوامل خطر می‌تواند به پیشگیری از این بیماری کمک کند.
↲ مردان ۱۸ تا ۳۵ ساله
در این بازه سنی، به دلیل فعالیت جنسی بیشتر، احتمال ابتلا به عفونت‌های منتقله از راه جنسی مانند سوزاک و کلامیدیا افزایش می‌یابد. این عفونت‌ها می‌توانند به مجاری ادراری و بیضه‌ها سرایت کرده و باعث التهاب و عفونت شوند. عدم رعایت بهداشت جنسی، داشتن چندین شریک جنسی و عدم استفاده از وسایل پیشگیری می‌تواند خطر ابتلا را دوچندان کند.
↲ افرادی که دچار عفونت‌های ادراری مکرر هستند
عفونت‌های مکرر دستگاه ادراری، به‌ویژه در مردانی که مشکلاتی مانند انسداد مجاری ادراری، سنگ کلیه یا پروستاتیت دارند، می‌تواند منجر به گسترش عفونت به اپیدیدیم و بیضه شود. باقی ماندن ادرار در مثانه یا وجود باکتری‌های مقاوم در مجاری ادراری، شرایط را برای ایجاد التهاب فراهم می‌کند و در صورت عدم درمان، ممکن است به عفونت‌های شدیدتر منجر شود.
↲ بیماران دیابتی و افرادی با سیستم ایمنی ضعیف
افراد مبتلا به دیابت یا کسانی که به دلیل مصرف داروهای سرکوب‌کننده سیستم ایمنی مانند بیماران تحت شیمی‌درمانی یا مبتلایان به بیماری‌های خودایمنی دچار ضعف در سیستم دفاعی بدن هستند، بیشتر در معرض انواع عفونت‌ها از جمله اپیدیدیمیت قرار دارند. در این افراد، حتی عفونت‌های جزئی می‌توانند سریع‌تر گسترش پیدا کنند و روند درمان نیز ممکن است طولانی‌تر شود.
↲ افرادی که جراحی‌های مجاری ادراری داشته‌اند
برخی اقدامات پزشکی مانند جراحی‌های دستگاه ادراری، استفاده از کاتتر یا سوند ادراری و انجام سیستوسکوپی می‌توانند زمینه ورود باکتری‌ها را به دستگاه تناسلی مردان فراهم کنند. در این شرایط، در صورتی که مراقبت‌های بهداشتی لازم پس از این اقدامات رعایت نشود، احتمال بروز عفونت‌های ثانویه در بیضه افزایش می‌یابد.
↲ کودکان
گرچه عفونت بیضه بیشتر در بزرگسالان دیده می‌شود، اما در نوزادان و کودکان نیز ممکن است به دلایل مختلف بروز کند. در نوزادان، بروز عفونت ناشی از مشکلات مادرزادی در سیستم ادراری است که باعث برگشت ادرار به مجاری ادراری و افزایش خطر عفونت می‌شود. در کودکان بزرگ‌تر، عفونت‌های ویروسی مانند اوریون یکی از عوامل شایع التهاب بیضه است که می‌تواند منجر به ارکیت اوریونی گردد.
علائم شایع عفونت بیضه یا اپیدیدیمیت
- کیسه بیضه متورم می شود
- درد و حساسیت بیضه
- درد در هنگام دفع ادرار
- نیاز فوری یا مکرر به دفع ادرار
- ترشح مایعات یا عفونت از آلت تناسلی
- وجود درد یا ناراحتی در قسمت تحتانی شکم یا ناحیه لگن
- وجود خون در منی
- تب که البته کمتر شایع است
علل درگیری با اپیدیدیمیت (Epididymitis)
| علت | توضیحات |
| عفونت‌های باکتریایی | یکی از رایج‌ترین علل اپیدیدیمیت عفونت‌های ناشی از باکتری‌هایی مانند کلامیدیا و گنوره یا سوزاک است که از طریق رابطه جنسی محافظت‌نشده منتقل می‌شوند. در مردان مسن‌تر، عفونت‌های دستگاه ادراری که به دلیل مشکلات پروستات یا استفاده از سوند ایجاد می‌شوند، از دیگر دلایل مهم بروز این مشکل به‌شمار می‌رود. |
| عفونت‌های ویروسی | برخی از ویروس‌ها مانند ویروس اوریون احتمال بروز التهاب بیضه را افزایش می‌دهد. این نوع عفونت که به آن ارکیت اوریونی گفته می‌شود، عموما در کودکان رخ می‌دهد و در صورت شدید بودن ممکن است به ناباروری منجر گردد. |
| بازگشت ادرار به داخل مجاری تناسلی | در برخی افراد، به‌ویژه در کسانی که دچار ناهنجاری‌های مادرزادی در سیستم ادراری هستند یا به دلیل بلند کردن اجسام سنگین دچار فشار داخل شکمی می‌شوند، بازگشت ادرار به اپیدیدیم و بیضه ممکن است باعث ایجاد تحریک و التهاب شود. |
عوامل تشدیدکننده عفونت بیضه ها
عفونت بیضه یا اپیدیدیمیت در برخی افراد شدت بیشتری پیدا می‌کند و روند بهبودی طولانی‌تر می‌شود. برخی عوامل این وضعیت را تشدید کرده و خطر عوارض را افزایش می‌دهند. آگاهی از این موارد نقش مهمی در پیشگیری و کنترل بیماری دارد.
1- داشتن بیماری‌های مقاربتی درمان‌نشده
عفونت‌های منتقله از راه جنسی مانند کلامیدیا و سوزاک در صورت عدم درمان، احتمال گسترش به بیضه‌ها را افزایش داده و التهاب مکرر ایجاد می‌کنند. این شرایط می‌تواند باعث آسیب‌های طولانی‌مدت شود.
2- ضعف سیستم ایمنی
دیابت، بیماری‌های خودایمنی و درمان‌های سرکوب‌کننده ایمنی، بدن را در برابر عفونت‌ها آسیب‌پذیرتر می‌کنند. در این وضعیت، شدت بیماری بیشتر شده و روند بهبودی کندتر پیش می‌رود.
3- مشکلات مزمن ادراری
افرادی که دچار عفونت‌های مکرر، سنگ کلیه یا انسداد در مجاری ادراری هستند، بیشتر در معرض التهاب‌های عودکننده قرار می‌گیرند. باکتری‌ها از طریق مجاری ادراری منتقل شده و بیضه‌ها را تحت تأثیر قرار می‌دهند.
4- استفاده طولانی‌مدت از سوند یا جراحی‌های دستگاه ادراری
در بیمارانی که نیاز به سوند گذاری مداوم دارند یا تحت جراحی‌های مرتبط با مجاری ادراری قرار گرفته‌اند، خطر ورود باکتری‌ها به سیستم ادراری افزایش می‌یابد. رعایت نکردن بهداشت مناسب در این شرایط احتمال بروز عفونت را بیشتر می‌کند.
5- فعالیت‌های شدید بدنی و ضربه به ناحیه تناسلی
انجام ورزش‌های سنگین، بلند کردن اجسام یا ضربه مستقیم به بیضه‌ها، التهاب را افزایش می‌دهد. این مسئله در افرادی که سابقه التهاب‌های مکرر دارند، روند درمان را دشوارتر می‌سازد.
اهمیت تشخیص به‌موقع اپیدیدیمیت توسط اورولوژ
تشخیص زودهنگام عفونت بیضه یا اپیدیدیمیت از اهمیت بسزایی برخوردار است، زیرا تاخیر در درمان می‌تواند منجر به عوارض جدی و غیرقابل جبرانی شود. این بیماری که در ابتدا با نشانه‌هایی همچون درد، تورم و قرمزی در ناحیه بیضه بروز می‌کند، در صورت عدم توجه و درمان مناسب، می‌تواند به مشکلاتی نظیر آبسه بیضه، اختلال در باروری و آسیب دائمی به بافت بیضه منتهی گردد.
تشخیص زودهنگام اپیدیدیمیت توسط اورولوژیست حیاتی است. بهترین متخصص اورولوژی با بررسی علائم و انجام آزمایش‌ها، نوع عفونت را تشخیص داده و درمان مناسب (مانند آنتی‌بیوتیک) را تجویز می‌کند. درمان به‌موقع از عوارضی جدی نظیر آبسه و ناباروری جلوگیری می‌کند. بی‌توجهی به علائم و تاخیر در مراجعه به پزشک می‌تواند منجر به پیشرفت بیماری و نیاز به درمان‌های پیچیده‌تر شود. بنابراین، هرگونه تغییر غیرطبیعی در بیضه‌ها نیازمند بررسی فوری توسط اورولوژ است تا از بروز مشکلات جدی پیشگیری شود.
اپیدیدیمیت مزمن قابل درمان است؟
اپیدیدیمیت در صورتی که به‌موقع درمان نشود یا به شکل مکرر عود کند، ممکن است به یک بیماری مزمن تبدیل شود. اپیدیدیمیت مزمن در اکثر موارد با درد مداوم یا دوره‌ای در ناحیه بیضه و اپیدیدیم همراه است که می‌تواند هفته‌ها یا حتی ماه‌ها ادامه داشته باشد. این وضعیت اغلب به دلیل التهاب طولانی‌مدت، باقی ماندن باکتری‌ها در بافت اپیدیدیم یا پاسخ ایمنی بدن به عفونت قبلی ایجاد می‌شود.
درمان اپیدیدیمیت مزمن به علت اصلی آن بستگی دارد. در مواردی که عفونت باکتریایی عامل بیماری باشد، مصرف آنتی‌بیوتیک‌های بلندمدت کمک‌کننده خواهد بود. اگر التهاب بدون عفونت ایجاد شده باشد، استفاده از داروهای ضدالتهاب، کمپرس گرم و تغییر سبک زندگی می‌تواند به کاهش علائم کمک کند. در برخی موارد نادر که درد شدید و مقاوم به درمان‌های دارویی باشد، ممکن است روش‌های جراحی مانند برداشتن اپیدیدیم یا اپیدیدیمکتومی توصیه شود.
روش‌های درمان عفونت بیضه
روش درمانی عفونت بیضه بسته به علت آن متفاوت است؛ چرا که اگر عامل بیماری باکتری باشد، استفاده از آنتی‌بیوتیک‌ها مؤثرترین روش درمان هستند. در مواردی که ویروس‌ها باعث عفونت شده‌اند، تمرکز درمان بر کاهش علائم و کنترل التهاب خواهد بود. روش‌های درمانی این اختلال شامل موارد زیر هستند:
- در صورتی که عفونت باکتریایی علت بروز عفونت بیضه باشد، پزشک آنتی‌بیوتیک‌هایی مانند سیپروفلوکساسین یا داکسی‌سایکلین را تجویز می‌کند که باید بین 10 تا 14 روز مصرف شوند. علاوه بر آن، داروهای ضدالتهاب و مسکن‌هایی مانند ایبوپروفن و ناپروکسن برای کاهش درد و التهاب توصیه می‌شود.
- استراحت و مراقبت‌های خانگی شامل؛ استراحت کافی، بالا نگه داشتن بیضه‌ها با استفاده از حوله یا لباس مناسب.
- استفاده از کمپرس سرد می‌تواند به کاهش درد و تورم کمک کند.
- پرهیز از فعالیت‌های سنگین و رابطه جنسی تا زمان بهبودی از دیگر توصیه‌های مهم پزشکان در دوره درمانی است.
- اگر عفونت شدت یابد و منجر به ایجاد آبسه شود، ممکن است پزشک روش تخلیه چرک به روش جراحی مد نظر قرار دهد. در مواردی که عفونت مزمن شده و به درمان‌های معمولی پاسخ نمی‌دهد، برداشتن اپیدیدیم یا در شرایط حاد ارکیکتومی انجام می‌شود.
عوامل خطر عدم درمان عفونت بیضه
عدم درمان به‌موقع عفونت بیضه می‌تواند پیامدهای جدی به دنبال داشته باشد. در بسیاری از موارد، این عفونت با مصرف داروهای مناسب قابل کنترل است، اما اگر فرد به علائم بی‌توجهی کند یا درمان را ناقص انجام دهد، خطر بروز عوارض افزایش می‌یابد. برخی از مهم‌ترین خطرات عدم درمان این بیماری عبارت‌اند از:
- عفونت بیضه در صورت عدم درمان می‌تواند به سایر بخش‌های دستگاه تناسلی یا حتی جریان خون گسترش یابد که در موارد شدید ممکن است باعث ایجاد سپسیس یا عفونت خونی شود.
- عفونت‌های شدید و درمان‌نشده تولید اسپرم را کاهش می‌دهد و مسیرهای اسپرم‌بر را مسدود می‌کند. این وضعیت احتمال ناباروری در آقایان را افزایش می‌دهد.
- گاهی عفونت شدید منجر به تجمع چرک در بیضه می‌گردد که به آن آبسه بیضه می‌گویند. در این حالت، ممکن است نیاز به تخلیه چرک از طریق جراحی وجود داشته باشد.
- در برخی موارد، عدم درمان مناسب منجر به التهاب مزمن اپیدیدیم و درد مداوم در ناحیه بیضه می‌شود و این وضعیت می‌تواند کیفیت زندگی فرد را تحت تاثیر قرار دهد. به دلیل خطرات جدی عدم درمان، در صورت مشاهده علائم عفونت بیضه، مراجعه سریع به پزشک اهمیت زیادی دارد تا از بروز عوارض جبران‌ناپذیر جلوگیری شود.
کلید درمان در اقدام به‌موقع است..
عفونت بیضه یک مشکل حاد در میان آقایان است که در صورت بی‌توجهی می‌تواند منجر به عوارضی مانند ناباروری، درد مزمن و حتی نیاز به جراحی شود. تشخیص زودهنگام و مراجعه به اورولوژ، کلید اصلی درمان موفق این بیماری است. با رعایت بهداشت فردی، مراجعه سریع به پزشک و تکمیل دوره درمان، می‌توان از عوارض اپیدیدیمیت جلوگیری نمود. در صورت مشاهده هرگونه علائم غیرطبیعی در بیضه، نباید آن را نادیده گرفت.
