در این مقاله می خوانید :
احساس کاذب دفع ادرار زمانی به وجود می‌آید که فرد احساس لزوم دفع ادرار دارد، اما چیزی دفع نکند. این مسئله مردان و زنان را درگیر میکند و علت‌های مختلفی دارد. آقایان برای بررسی علت و درمان این مسئله، میبایست به متخصص اورولوژی و خانم‌ها به متخصص زنان مراجعه نمایند. احساس کاذب نیاز به دفع ادرار ممکن است یک یا چند بار در طول روز تکرار شود، اما در برخی موارد، فرد مدام این احساس را دارد.
دلایل احساس کاذب دفع ادرار
احساس ادرار بدون دفع واقعی، علت‌های متفاوتی دارد. بعضی از افراد صرفا بخاطر وسواس فکری دچار این مشکل می‌شوند؛ به عنوان مثال سالمندانی که مشکل ناتوانی در کنترل ادرار دارند، ممکن است احساس ادرار کاذب را هم تجربه کنند. گروهی از افراد هم به دلیل ابتلا به بیماری‌ها یا مسائل موجود در دستگاه‌های ادراری و تناسلی خود دچار این مشکل می‌شوند. در ادامه به برخی علل احساس کادب دفع ادرار در مردان و زنانمی پردازیم:
عفونت ادراری (UTI)
احساس داشتن ادرار کاذب در زنان به دلیل ریسک بالای ابتلا به عفونت ادراری شایع‌تر است، اما مردان هم ممکن است این مشکل را تجربه کنند عفونت ادراری زمانی ایجاد می‌شود که باکتری‌هایی به نام E-coli، که در حالت عادی در مقعد و روی پوست بدن قرار دارند، از طریق مجرای ادراری وارد بدن می‌شوند. این عفونت ممکن است قسمت‌های مختلف دستگاه ادراری از جمله مثانه را درگیر کند و اگر درمان نشود، ممکن است به کلیه‌ها برسد. مهم‌ترین علت‌های عفونت در دستگاه ادراری عبارتند از:
- فعالیت جنسی بدون رعایت بهداشت فردی و بهداشت رابطه
- استفاده از کاتترهای ادراری
- دیابت
- نگه داشتن ادرار برای مدت طولانی در مثانه
- رعایت نکردن بهداشت فردی
علائم UTI
بیماران مبتلا به عفونت ادراری، علاوه بر احساس ادرار کاذب، نشانه‌هایی دیگری را نیز تجربه می‌کنند:
- احساس سوزش هنگام دفع ادرار
- تب
- احساس درد در ناحیه لگن
- رنگ کدر یا تیره ادرار
- بوی بد و غیرطبیعی ادرار
- وجود خون در ادرار
- کاهش حجم یا سخت خارج شدن ادرار از مثانه
- روش‌های درمان عفونت ادراری
مصرف آنتی بیوتیک اصلی‌ترین راه درمان این بیماری است. پزشک متخصص با توجه به شدت عفونت و سوابق قبلی بیمار، دوز و نوع آنتی بیوتیک را مشخص میکند.
بارداری
یکی از شایع ترین احساس ادرار کاذب در زنان باردار می باشد. علت این احساس در سه ماهه ابتدایی بارداری، تغییراتی است که در سطح هورمون‌های بدن مادر به وجود می‌آید. در شش ماه بعدی هم رشد جنین و اشغال شدن فضای شکم، مثانه را تحت فشار قرار می‌دهد. به همین دلیل ممکن است مادر در احساس ادرار یا دفع آن، مشکل داشته باشد.
علائم بارداری
توقف عادت ماهانه، مهم‌ترین نشانه بارداری است، اما سایر علائمی که مادران باردار تجربه می‌کنند، عبارتند از:
- ورم پستان‌ها و حساسیت بافت آن‌ها
- احساس تهوع به خصوص در صبح یا هنگام استشمام بوهای حساسیت‌زا
- تکرر ادرار
- احساس خستگی شدید
- گرفتگی عضلات
- نوسانات خلقی
بزرگ شدن پروستات دلیلی بر احساس کاذب دفع ادرار
پروستات آقایان معمولاً بعد از رسیدن به میانسالی شروع به بزرگ شدن میکند. رشد بیش از اندازه پروستات خطرناک است و نیاز به درمان دارد. اما اگر رشد آن در سطح معمول باشد، نیازی به درمان و مراجعه به متخصص اورولوژی ندارد. بزرگ شدن پروستات به مثانه فشار وارد میکند. در نتیجه بیمار قبل از اینکه مثانه‌اش کامل پر شود، احساس دفع ادرار خواهد داشت. این فشار همچنین می‌تواند علت احساس ادرار کاذب در مردان باشد.
علائم بزرگ شدن پروستات
بزرگ شدن پروستات، علاوه بر احساس ادرار کاذب در مردان، علائم دیگری هم دارد که عبارت است از:
- تأخیر در شروع ادرار
- احساس اینکه مثانه کامل خالی نشده
- درد در ناحیه لگن
- وجود خون در ادرار
- تکرر ادرار به خصوص در شب
- نشتی ادرار
روش‌های درمان بزرگی پروستات
اگر بزرگی پروستات خوش‌خیم باشد، نیازی به درمان ندارد. مردان میانسالی که پروستاتشان به صورت خوش‌خیم رشد میکند، فقط باید هر چهار تا شش سال یکبار توسط متخصص اورولوژی معاینه شوند تا از باقی ماندن وضعیت خوش خیم رشد پروستات، اطمینان حاصل کنند.اگر بزرگی پروستات بدخیم باشد، بیمار باید به صورت مداوم تحت نظر پزشک قرار داشته باشد و دارو مصرف کند. در صورتی که بزرگی پروستات خطر زیادی برای بیمار به همراه داشته باشد، پزشک ممکن است دستور جراحی و برداشتن تمام یا بخشی از این غده را صادر کند.
تومور مثانه
وجود تومورهای خوش‌خیم و بدخیم در مثانه هم ممکن است باعث احساس ادرار کاذب در زنان و مردان شود. تومورهای بدخیم، تودههای سرطانی هستند که باید در کمترین زمان ممکن از بین بروند، اما تومورهای خوش‌خیم تنها در صورتی حذف می‌شوند که مشکل جدی برای بیمار ایجاد کرده باشند.علاوه بر سرطان مثانه، سرطان اندام‌های دیگری مثل پروستات یا تخمدان هم ممکن است احساس ادرار کاذب ایجاد کند. البته این احساس علامت قطعی سرطان نیست و تنها بعد از معاینه دقیق می‌توان نتیجه گرفت که فرد به سرطان مبتلاست یا خیر.
علائم تومور مثانه
اگر این علائم را دارید، حتما به متخصص زنان برای بررسی و درمان مراجعه نمایید:
- تکرر ادرار
- احساس فوریت در ادرار
- احساس درد در نواحی کمر، شکم و لگن
- درد و سوزش هنگام ادرار
- بی‌اختیاری ادرار
روش‌های درمان تومور مثانه
پزشک باتوجه به نوع تومور، اندازه و شدت درگیری مثانه، روش‌های مختلفی برای درمان این بیماری در نظر می‌گیرد. سه روش درمانی متداول برای سرطان و تودههای موجود در مثانه عبارتند از:
- شیمی درمانی
- پرتو درمانی
- جراحی تهاجمی یا نیمه تهاجمی
بخوانید : درمان جدید بی اختیاری ادراری با صندلی امسلا
مثانه بیش فعال (OAB)
اگر فردی به این بیماری مبتلا شود، یا احساس ادرار کاذب را تجربه میکند یا تکرر ادرار دارد. مثانه سالم قبل از اینکه به صورت کامل پر شود، سیگنال دفع ادرار به مغز ارسال میکند تا فرد زمان کافی برای دفع داشته باشد. این سیگنال‌های ارتباطی در افرادی که مثانه بیش فعال دارند، مختل شده است. در نتیجه فرد قبل از پر شدن مثانه یا حتی زمان خالی بودن آن، احساس میکند به دفع ادرار نیاز دارد.
علائم مثانه بیش فعال
- تکرر ادرار
- احساس فوریت در ادرار حتی زمانی که مثانه کامل پر نشده
- نشت ادرار قبل از رسیدن به سرویس بهداشتی
- شب ادراری
روش‌های درمان بیش فعالی مثانه
برای درمان احساس ادرار کاذب در زنان و مردانی که به بیش‌فعالی مثانه مبتلا هستند، از متدهایی که در ادامه نام می‌بریم، استفاده می‌شود:
- ورزش‌های تقویت‌کننده عضلات لگن
- تمرین‌های روانی برای کنترل احساس ادرار در مواقعی که دفع ضروری نیست (مثل زمانی که بیمار به تازگی از سرویس بهداشتی خارج شده و می‌داند در این مدت کوتاه، مثانه‌اش هنوز پر نشده)
- درمان‌های دارویی با توجه به میزان تکرر ادرار و سابقه پزشکی بیمار
دیابت دلیلی بر احساس کاذب دفع ادرار
دیابت یکی از علت‌های احتمالی احساس ادرار کاذب در کودکان، زنان و مردان است. به طور کلی بیماران دیابتی که قند خونشان بالاتر از حد مجاز است و بیشتر از افراد عادی ادرار می‌کنند؛ البته گاهی اوقات هم ممکن است احساس دفع ادرارشان کاذب باشد. علت دفع ادرار زیاد بیماران دیابتی این است که کلیه‌ها بخاطر قند خون بالا، گلوکز را جذب نمی‌کنند و ادرار بیشتری تولید می‌شود. افزایش حجم ادرار، میزان آب بدن را هم کاهش می‌دهد. در نتیجه فرد در طول روز، مقدار زیادی آب می‌نوشد و این موضوع نیز به تکرر ادرارش دامن می‌زند.
علائم دیابت
مصرف آب زیاد و دفع ادرار بیشتر از ۷ بار در طول روز، جزو اولین علائمی است که بیماران دیابتی تجربه می‌کنند. سایر علائم این بیماری عبارتند از :
- احساس خستگی
- گرسنگی بیشتر از حد معمول
- خشکی دهان
- خارش پوست
- تاری دید
- طولانی شدن زمان بهبود زخم‌ها و آسیب‌های پوستی
- خواب رفتگی، درد یا بی‌حسی در پاها
- تهوع
روش‌های درمان دیابت
دیابت بیماری مزمنی است که هنوز راهکاری برای درمان قطعی آن کشف نشده است. البته در بعضی از انواع دیابت مانند دیابت بارداری، احتمال بهبود وجود دارد. مادران با رعایت رژیم غذایی در دوران بارداری و شیردهی و قرار گرفتن تحت نظر متخصص غدد، می‌توانند قند خونشان را به وضعیت عادی برگردانند.
بیماران مبتلا به دیابت نوع ۲، باید به صورت منظم قند خونشان را چک کنند و مراقب رژیم غذاییشان باشند. پزشک با توجه به سطح قند خون این افراد، برایشان قرص یا آمپول انسولین تجویز میکند.
اضطراب
احساس ادرار کاذب، ممکن است ناشی از حضور در موقعیت‌های تنش‌زا باشد. افراد مختلف هنگام اضطراب شدید، علائم متفاوتی را تجربه می‌کنند. احساس ادرار غیرواقعی هم یکی از علائمی است که بعضی از افراد وقتی مضطرب می‌شوند، تجربه می‌کنند. این مسئله طبیعی است و معمولا بعد از آرام شدن از بین می‌رود.
نکته مهمی که باید به آن توجه داشته باشید این است که اضطراب‌های معمولی که در شرایط خاص بروز می‌کنند، طبیعی هستند و نیاز به درمان ندارند. اما اگر سطح اضطراب شدید و بدون دلیل باشد، ممکن است به یک اختلال روانی تبدیل شود و به مشورت با دکتر روانشناس یا روانپزشک نیاز دارد.
روش‌های تشخیص علت احساس کاذب دفع ادرار
پزشک برای تشخیص احساس کاذب دفع ادرار ، ابتدا آزمایش ادرار و آزمایش خون تجویز میکند. در آزمایش ادرار وجود باکتری‌های عفونی و احتمال UTI بررسی می‌شود و پزشک با بررسی آزمایش خون به بررسی احتمال سرطان یا بارداری می‌پردازد. در صورت تشخیص بارداری، درمان خاصی نیاز نیست. در صورت ابتلا به عفونت ادرار معمول هم مشکل با داروهای آنتی بیوتیک از بین می‌رود.اگر نتایج آزمایشات بیمار، سوابق پزشکی و علائم او، نشان از عفونت ادراری شدید یا احتمال سرطان داشته باشد، پزشک آزمایش‌های پیشرفته‌تری چون نمونه‌برداری و کشت ادرار تجویز میکند. پزشک متخصص بعد از مشاهده نتایج این آزمایش‌ها تشخیص نهایی خود را اعلام میکند و روند درمان بیمار را آغاز میکند.
روش‌های پیشگیری از ابتلا به مشکلات مثانه و احساس کاذب دفع ادرار
هرکدام از علت‌های احساس کاذب دفع ادرار روش‌هایی برای پیشگیری دارند. جهت حفظ سلامت مثانه و سایر اندام‌های دستگاه‌های ادراری و تناسلی انجام موارد ذیل مفید می باشند:
- بهداشت فردی را رعایت کنید
- لباس‌های سایز مناسب انتخاب کنید و مطمئن شوید چیزی که می‌پوشید به لگن و شکمتان فشار وارد نمی‌کنند.
- مصرف مایعات فاقد الکل، کافئین و قندهای مصنوعی را افزایش دهید.
- اگر خانم هستید، قبل و بعد از رابطه جنسی ادرار کنید.
- اگر احساس ادرار کاذب دارید، دوش آب گرم بگیرید.
- تکنیک‌های آرامش اعصاب را تمرین کنید و هنگام اضطراب ذهنتان را مدیریت کنید.
- درمان احساس ادرار کاذب به همکاری بیمار نیاز دارد
اگر قبل از اینکه مثانه‌تان کامل شود یا حتی زمانی که کاملا خالی است، احساس دفع ادرار دارید، باید برای درمان اقدام کنید. در بسیاری از بیماران، این مسئله در کنار علت فیزیکی، علت روانی هم دارد. به همین دلیل پزشک متخصص علاوه بر تجویز دارو، تمریناتی برای کنترل ادرار و تقویت عضلات لگن هم به بیمار آموزش می‌دهد. انجام مستمر این تمرین‌ها نقش مهمی در بهبود بیماری خواهد داشت.
دکتر کیوان آقامحمدپور فوق تخصص اورولوژی ، مجاری ادراری و ناباروری
