علت وعلامت نارسایی کلیه

زمان مطالعه: 6 دقیقه

امروزه متاسفانه با افزایش چاقی و دیابت ،تعداد افرادی که مبتلا به نارسایی کلیه شده و در نهایت دیالیز و پیوند کلیه انجام می دهند در حال افزایش است . یکی از نگرانیهای آشنایان و همراهان این افراد اینست که آیا آنها هم نارسایی کلیه می گیرند؟ و اساساً روش پیشگیری از نارسایی کلیه چیست ؟

•  نارسایی کلیه چیست ؟

کاهش شدید عملکرد کلیه ،نارسایی کلیه نامیده می شود .کلیه ها نقش مهمی در دفع مواد زائد و سموم در بدن دارند. در نتیجه با نارسایی کلیه ،میزان اوره در بدن افزایش پیدا کرده و فرد جهت ادامه زندگی نیاز به دیالیز دارد .در مواردی که بیمار توان عمل جراحی داشته باشد تحت پیوند کلیه قرار می گیرد .

• انواع نارسایی کلیه کدام است ؟

1. نارسایی حاد کلیه: در این حالت كليه ها به صورت ناگهاني از كار می افتند و معمولاً با برطرف کردن علت ، کارکرد کلیه ها به حالت طبیعی بر می گردد.
2. نارسایی مزمن کلیه: اگر عملكرد طبيعي كليه‌ها به تدريج با اشكال مواجه ‌شود، نارسايي مزمن ايجاد مي شود و نیاز به پیوند کلیه و دیالیز وجود دارد .

 

بخوانید : سنگ کلیه

• علل نارسایی حاد کلیه :

1. کاهش خون رسانی به کلیه ها، مثلاً در اثر خون ریزی شدید و شوک، اسهال و استفراغ شدید و نارسایی قلبی یا کم آبی بدن یا مصرف بیش از حد داروهای مُدِر
2. استفاده بی رویه از برخی از آنتی بیوتیک ها مانند جنتامایسین و آمیکاسین
3. استفاده نابجا از مواد حاجب تزریقی  یددار رادیوگرافی که برای آنژیوگرافی و سی تی اسکن و عکس های به اصطلاح “رنگی” به کار می روند
4. مصرف داروهای مسکن مانند ژلوفن، بروفن، ایندومتاسین و دیکلوفناک و حتی استامینوفن
5. انسداد مسیر ادرار به سبب سنگ دو طرفه کلیه ها یا بسته شدن راه خروجی مثانه مثلاً بر اثر بزرگ شدن شدید پروستات در آقایان یا سرطان پروستات؛ سنگ های کلیه؛ بیماری های بدخیم شکم ( مثل سرطان تخمدان و سرطان کولورکتال) ، افتادگی رحم یا مثانه در خانم ها

6. آسیب شدید عضلانی به علت ماندن زیر آوار یا ورزش های شدید

7. انواع التهاب های کلیوی به علت عفونت ها، داروها و بیماری های خود ایمنی

8. نارسایی کبد (که موجب اختلال خون رسانی به کلیه می شود)
9. تزریق مقدار زیاد ویتامین D، برخی از داروهای غیرمجاز که برای بدنسازی استفاده می شوند، مواد مخدر و نیرو زا و حتی برخی داروهای گیاهی که ممکن است ترکیبات و عوارض ناشناخته ای داشته باشند.

• علل نارسایی مزمن کلیه ؟

1. ديابت شايع‌ترين علت نارسايي مزمن کلیه، ابتلا به بيماري ديابت است .
2. فشار خون بالا
3. بزرگي پروستات مي تواند جلوي ادرار را بگيرد. چنانچه فردي متوجه بيماري شود، مي‌تواند از ايجاد اين نارسايي جلوگيري كند، اما اگر از بيماري اطلاعي نداشته باشد، نارسايي ماندگار خواهد شد .
4. گاهي يكي از كليه های بيمار بر اثر عفونت از بين مي‌رود و كليه دوم او نيز مبتلا به سنگ مي‌شود، اما فرد متوجه بيماري نمي‌شود و به همين دليل هر دو كليه از كار مي‌افتد.
5. بيماري‌هاي مادرزادي مانند كليه پلی کیستیک یا کلیه کیست دار  منجر به نارسايي كليه مي‌شود.
6. برگشت ادرار به کلیه ها (به خصوص در کودکان)
7. مثانه نوروژنیک یا مثانه عصبی.

• علایم نارسایی کلیه ؟

1. بالا رفتن اوره خون که در نتیجه دهیدراتاسیون ناشی از اسهال و استفراغ ناشی می شود.
2. تهوع
3. کاهش وزن
4. ادرار کف آلود
5. خون در ادرار
6. بالا رفتن فسفات خون که موجب خارش ،تخریب استخوان و درد عضلانی می شود.
7. بالا رفتن پتاسیم خون که موجب به هم خوردن ریتم ضربان قلب و فلج عضلانی می شود.
8. تجمع آب در بدن که موجب تورم در پاها ، مچ پا ، دست و صورت ، ورم دور پلک و ادم ریه می شود.
9. درد پشت و پهلو
10. کم خونی که در نتیجه کاهش هورمون اریتروپویتین که توسط کلیه ها ساخته می شود ایجاد می شود .
11. احساس خستگی و ضعف
12. احساس گیجی و کاهش اشتها
13. اشکال در خواب

 

• علایم این بیماری در کودکان چیست ؟

1. عفونت ادراری مکرر
2. کج شدن جریان ادرار در پسر بچه ها
3. ادرار کردن با تاخیر
4. کمبود اشتها
5. عدم وزن گیری مطلوب
6. دل‌درد، دل‌پيچه
7. گريه و بي‌قراري

بخوانید : سوزش ادرار

• تشخیص این بیماری بر چه اصولی است ؟

1. شرح حال و معاینه پزشک متخصص کلیه و مجاری ادراری (اورولوژیست ) یا فوق تخصص کلیه و مجاری ادراری با یک شرح حال و معاینه خوب میتواند تا حد زیادی علت نارسایی کلیه را تشخیص و درمان مطلوب صورت دهد.

2. اندازه گیری اوره و کراتینین خون

3. آزمایش کامل ادرار

4. سونوگرافی کلیه ها

• رژیم غذایی نارسایی کلیه :

1. مصرف نمک در اين شرايط بايد محدود شود .
2.  غذاهاي كم‌پروتئين و كم چرب مورد استفاده قرار گيرد.
3. غذاي مصرفي اين افراد بايد بيشتر گياهي باشد.
4. این افراد باید از خوردن سبزی و میوه حاوی مقدار زیاد پتاسیم مانند موز و سیب زمینی اجتناب کنند. میوه های کم پتاسیم: سیب ، نارنگی ، لیمو ، گریپ فورت، انگور ، گیلاس ، توت فرنگی ، هلو ، آناناس ، هندوانه ، تمشک ، زغال اخته. میوه های پر پتاسیم : موز ، خرما ، پرتقال ، کیوی ، گلابی ، آلو ، شلیل ، زردآلو، طالبی ، گرمک ، خربزه ، میوه های خشک ، سبزی های کم پتاسیم : خیار ، جوانه حبوبات ، کاهو ، کلم ، گل کلم ، کلم بروکلی ، پیاز ،لوبیا سبز ، فلفل سبز ، کدو سبز ، بادنجان ، شلغم ، هویج ، سبزی های پر پتاسیم : گوجه فرنگی، سیب زمینی ، چغندر ، بامیه ، کدو حلوایی ، فلفل تند.
5.  بيماراني كه نارسايي كليه شديد دارند، در خوردن مايعات محدوديت دارند، اما افرادي كه در مرحله اول بيماري قرار دارند، محدوديتي ندارند.
6. مصرف مكملهاي غذايي حاوي كلسيم ، آهن و ويتامين ها لازم دارند تا به عوارضي مانند كم خوني يا پوكي استخوان مبتلا نشوند .
7. به دلیل کم‌اشتهایی مبتلایان به این بیماری، بهتر است تعداد وعده‌های غذایی این بیماران افزایش یابد.
8. مصرف قند و شکر و غذاهای حاوی آنها باید محدود شود.
9. نان مصرفی باید کم‌نمک و تهیه شده از آردهای سبوس‌دار باشد.
10. حبوبات (مانند نخود، عدس، لوبیا) حاوی مقدار زیادی پتاسیم هستند و بهتر است به شکل محدود مصرف شوند
11. سیب زمینی حاوی مقدار زیادی پتاسیم است و برای مصرف آن باید پوست آن از قبل گرفته و به مدت چند ساعت در آب خیسانده شود تا مقدار پتاسیم موجود در آن کاهش یابد
12. پختن سبزی‌ها سبب بالا رفتن مقدار پتاسیم قابل جذب آنها می‌شود بنابراین بهتر است سبزی‌ها به شکل خام مصرف شوند .

• راههای پیشگیری بیماری کدام است ؟

1. كنترل قند خون در افراد ديابتي و كنترل فشار خون در افراد مبتلا به پرفشاري خون، مهم‌ترين اقدام براي پيشگيري از ابتلا به نارسايي كليه است. بنابراين اگر مبتلا به فشار خون يا قند خون هستيد، با پزشك خود مشورت كنيد.
2.  سنگ‌ ها و عفونت‌هاي ادراري را جدي بگيريد. اگر كليه شما سنگ‌ساز است يا سابقه بيماري مادرزادي داريد، با مراجعه به پزشک متخصص کلیه و مجاری ادراری (اورولوژیست ) یا فوق تخصص کلیه و مجاری ادراری و در نظر گرفتن يك شيوه زندگي درست و همچنين به كار بردن رژيم مناسب غذايي، از ابتلا به اين بيماري پيشگيري كنيد.
3. از مصرف بی رویه و بدون نظارت داروها به خصوص آنتی بیوتیک های تزریقی مانند جنتامایسین خودداری کنید .
4. در صورت بروز هر گونه تغییر در حجم ادرار به خصوص کاهش حجم ادرار، پررنگ شدن غیر عادی ادرار، تکرر یا قطع و وصل شدن ادرار یا ورم دور پلک و پاها سریعاً به پزشک مراجعه کنید و آزمایشات لازم را انجام دهید.

نکته آخر اینکه : در اغلب موارد این خود بیماران هستند که سال ها و ماه ها با بی خبری و بی توجهی نسبت به سلامت خود، تیشه را برداشته و بر کلیه ها می کوبند . مواظب تصفیه خانه بدن خود باشید .

 

 

دکتر کیوان آقامحمدپور فوق تخصص جراحی کلیه ، مجاری ادراری و ناباروری

 

پیج دکتر کیوان آقامحمدپور در سایت آپارات