در این مقاله می خوانید :
بررسی دلیل دفع کلسیم در ادرار نیاز به شناخت کلسیم و کاربرد آن در بدن دارد یکی از مهم ترین کارهای کلسیم در بدن کمک به حفظ ساختار محکم استخوان و دندان است. این ماده معدنی همچنین نقش حمایتی برای عضلات، اعصاب و قلب دارد. مقادیر بیش از حد کلسیم می تواند منجر به ایجاد مشکلاتی اساسی شود.
هیپرکلسمی
هیپرکلسمی، یک بیماری متابولیک ارثی می باشد، عبارت است از وجود کلسیم بیش از حد در ادرار. علت آن اغلب ناشناخته است و ممکن است در افرادی رخ دهد که از جهات دیگر سالم هستند. اگر چه افراد مبتلا به این وضعیت دارای سطوح طبیعی کلسیم در خون خود هستند، کلسیم از طریق ادرار از دست می‌رود.بزرگسالان مبتلا به هیپرکلسمی مستعد ابتلا به سنگ کلیه و از دست دادن کلسیم از استخوان‌های خود هستند. هیپرکلسمی در کودکان می‌تواند باعث وجود خون در ادرار، تکرر ادرار، سوزش ادرار (دفع دردناک و مکرر ادرار)، عفونتهای مجاری ادراری، درد شکم و کمر شود.
سطح کلسیم خون معمولاً از طریق غدد پاراتیروئید کنترل می شود. این چهار غده کوچک که در پشت غده تیروئید واقع شده اند در تنظیم میزان کلسیم خون موثرند. زمانی که بدن به کلسیم نیاز داشته باشد غدد پاراتیروئید با ترشح هورمون و فرستادن سیگنال به بافت های زیر موجب افزایش سطح کلسیم می شوند:
- ارسال سیگنال به بافت استخوان جهت آزاد کردن کلسیم به خون
- ارسال سیگنال به کلیه به منظور کاهش دفع کلسیم از ادرار
- ارسال سیگنال به کلیه به منظور فعال سازی ویتامین D و جذب بهتر کلسیم در مسیر گوارش
فعالیت بیش از حد غدد پاراتیروئید و یا بیماری های مرتبط با آن می تواند در تعادل کلسیم بدن اختلال ایجاد نماید.
رسوب کلیه
به تجمع املاح و مواد معدنی رسوب کلیه می گویند، که غالبا از کلسیم یا اسید اوریک تشکیل شده‌اند. افزایش غلظت این مواد در ادرار و تجمع آنها در کلیه و سایر بخشهای دستگاه دفع ادرار با ایجاد رسوبات سختی توام است. اگر چه رسوبات یاد شده عمدتاً در داخل کلیه تشکیل می‌شوند، با این حال، می‌توانند به دیگر قسمتهای سیستم دفع ادرار نیز حرکت کنند.
سنگ کلیه و دفع کلسیم در ادرار
سنگ کلیه در اندازه‌ها و ابعاد مختلفی دیده می‌شود. بعضی سنگ‌ها می‌توانند بسیار کوچک و به اندازه چند دهم میلی‌متر باشند. این در حالی است که برخی دیگر از این رسوبات ممکن است تا جای ممکن رشد کرده و آن قدر بزرگ شوند که کل کلیه را اشغال کنند.رسوبات و سنگ‌های ریز معمولاً در کلیه باقی مانده و هیچ علائمی را ایجاد نمی‌کنند. و تا قبل از انتقال این رسوبات به لوله حالب، فرد معمولاً از وجود آنها بی‌اطلاع خواهد بود. سنگ کلیه به طور معمول عارضه بسیار دردناکی است. بیش‌تر این سنگ‌ها و رسوبات بدون استفاده از روش‌های درمان خاصی، خود به خود از مجرای ادرار عبور کرده و دفع می‌شوند. با این حال، در بسیاری از مواقع، برای از بین بردن و شکستن رسوب کلیه لازم است روش‌های خاصی به‌کارگرفته شود.
علائم رسوب و سنگ کلیه
موارد زیر از عمده‌ترین علائم سنگ کلیه یا رسوب املاح در آن به حساب می‌آیند:
- پشت‌درد، شکم‌درد یا پهلودرد
- ادرار همراه با درد و سوزش
- تکرر ادرار
- وجود خون در ادرار
- ادرار کدر و بدبو
- توقف یا کند شدن جریان ادرار
- تهوع و استفراغ
- تب و لرز
عوامل موثر در ایجاد رسوب کلیه
تجمع مقادیر زیادی از مواد معدنی و املاح در ادرار موجب به وجود آمدن سنگ کلیه می‌شود. این امر ممکن است از ننوشیدن آب و مایعات کافی یا اصطلاحاً دهیدراته شدن بدن ناشی شود. در این صورت، ادرار شما غلظت بیش‌تری یافته و حجم مواد معدنی و املاح آن در مقایسه با حالت نرمال افزایش می‌یابد. این موضوع، احتمال تشکیل سنگ کلیه را افزایش می‌دهد. موارد زیر از عمده ترین دلایل ایجاد رسوب کلیه به حساب می‌آیند:
-
کاهش حجم ادرار
مصرف مایعات زیاد ،3 لیتر آب در روز برای بدن مناسب هست.
-
تغذیه نامناسب
رسوب کلسیم در کلیه ممکن است با میزان کلسیم دریافتی بدن ارتباطی نداشته و از مشکلات دیگری ناشی شود. با این حال، اغلب متخصصان، کاهش خوراکی‌های حاوی کلسیم را مناسب‌ترین راه درمان رسوب کلسیم در کلیه می‌دانند.برای متعادل کردن مقدار کلسیم بهتر است به یک متخصص اورولوژی مراجعه نمایید.
-
ابتلا به بیماری‌های التهابی روده و اسهال مداوم
بیماری کرون و کولیت اولسراتیو از شایع‌ترین بیماری‌های التهابی روده به حساب می‌آیند. ابتلا به این بیماری‌ها یا انجام برخی جراحی‌ها نظیر گاستریک بای پس می‌تواند با اسهال زیاد همراه باشد. این موضوع باعث دفع مقادیر قابل توجهی آب و مایعات از بدن شده و حتی ممکن است میزان جذب اگزالات کلسیم را نیز افزایش دهد.
بخوانید : روش های درمان سنگ کلیه
-
اضافه وزن
یکی از موثرترین عواملی که میزان اسیدیته ادرار را افزایش می دهد چاقی است که به ایجاد رسوب کلیه کمک می‌کند.
-
مشکلات تیروئید
کنترل متابولیسم کلسیم از عمده‌ترین وظایف غدد پاراتیروئید به حساب می‌آید. رشد بی‌رویه این غدد و اختلال در عملکرد آنها می‌تواند در ایجاد رسوب کلیه تاثیرگذار باشد.
-
مصرف بعضی داروها
رسوب دارو در کلیه و مصرف مکمل‌های حاوی ویتامین C و کلسیم ممکن است خطر ایجاد سنگ کلیه را افزایش دهد. توجه داشته باشید، مصرف کلیه داروها یا متوقف کردن آنها حتما باید تحت نظر پزشک و به توصیه وی انجام گیرد.
-
وراثتی
پیشینه خانوادگی و ارثی یکی از عواملی است که می‌تواند در بروز رسوب کلیه موثر باشد.
درمان دفع کلسیم در ادرار
اغلب سنگ‌ها و رسوبات کلیه به اندازه کافی کوچک بوده و می‌توانند از طریق ادرار دفع شوند. با این حال، دفع رسوبات کوچک هم ممکن است با درد و برخی عوارض جانبی همراه باشد. روش‌های زیر از اصلی‌ترین راه‌های درمان رسوب کلیه به حساب می‌آیند:
- درمان خانگی با مصرف مایعات زیاد،اضافه کردن آب لیموی تازه به آب،کم کردن مصرف نمک و نوشیدنی های گازدار و کم کردن مصرف پروتئین
- مصرف داروهای مسدودکننده آلفا،مصرف قرص ضد رسوب کلیه،مصرف ایبوبروفن و استامینوفن برای تسکین درد،مصرف برخی از انواع آنتی‌بیوتیک‌ها برای درمان عفونت ناشی از سنگ کلیه،افزایش PH ادرار که همگی باید توسط پزشک متخصص اورولوژی تجویز گردد.
- درمان سنگ کلیه با کمک جراحی
- سنگ شکنی پزشکی
- جراحی کلیه
- لیزر درمانی
دفع کلسیم در ادرار و رسوب کلیه عارضه‌ای دردناک است که در اغلب مواقع، به سادگی دفع می‌شود. با این حال، در صورت مشاهده علائم و نشانه‌های بیماری، لازم است هر چه سریع‌تر به پزشک متخصص اورولوژی مراجعه کنید ،انجام این کار در جلوگیری از عفونت کلیه و مجاری ادرار و طولانی یا دشوار شدن روند درمان موثر خواهد بود.
دکتر کیوان آقامحمدپور فوق تخصص اورولوژی ، مجاری ادراری و ناباروری
