درمان شب ادراری کودکان

زمان مطالعه: 6 دقیقه

برای درمان شب ادراری کودکان بهتر است بدانیم که شب ادراری یا انورزیس Enuresis یعنی عدم کنترل ادرار در حین خواب، شب ادراری در کودکان شایع است و به عوامل مختلفی مثل جنس کودک، عوامل روحی و روانی و نحوه رشد وی بستگی دارد.

شب ادراری کودکان چطور است؟

شب ادراری در پسرها شایعتر است. بچه ها تا 4 سالگی معمولا آموزش توالت رفتن را پیدا می کنند. شب ادراری در 15 درصد بچه های زیر 5 سال دیده می شود و بالای 5 سال هر سال 15 درصد از آنها بهبود می یابند و فقط 1 درصد در بزرگسالی شب ادراری دارند. شب ادراری از نظر تعریف زمانی مطرح است که حداقل هفته ای دو بار و به مدت 3 ماه رخ دهد.

انواع شب ادراری کودکان

1- شب ادراری اولیه

در این نوع کودک از بدو تولد شب ادراری دارد و معمولاً به علت عدم تکامل دستگاه عصبی کودک است . در این حالت مثانه کودک احساس پر شدن ندارد و مغز توان بیدار کردن کودک را ندارد .

2- شب ادراری ثانویه

در این نوع کودک به مدت طولانی و حداقل 6 ماه توانایی کنترل ادرار داشته ولی ادرار در شب مجددا شروع شده است.

علل شب ادراری کودکان

1. ژنتیک و ارث در صورتی که یکی از والدین سابقه شب ادراری در دوران کودکی داشته باشد؛ احتمال بروز در فرزند خانواده 43% است. در صورتی که پدر و مادر، هر دو، این سابقه را داشته باشند؛ این احتمال به 77% می رسد.
2. عمیق بودن خواب
3. الگوی خواب یا همان انسداد در مسیر هوایی و خرخر کردن
4. استرس شدید نظیر تولد فرزند جدید، تنها خوابیدن، مدرسه یا خانه جدید، بحران خانوادگی
5. تکامل کندتر سیستم عصبی مرکزی مثل سندرم داون و اوتیسم
6. عوامل هورمونی نظیر کمبود تولید “هورمون ضد ادراری” در شب و دیابت که عوامل نادری هستند، و به علت افزایش حجم ادرار موجب شب ادراری می شوند.
7. عفونت های ادراری چرا که عفونت ادراری مثانه را تحریک می نماید
8. ظرفیت عملکردی کم مثانه
9. ضایعات نخاعی
10. مواد محرک مثانه نظیر شکلات، نوشابه ،کوکاکولا، چای
11. اختلالات ساختاری نظیر “دریچه مجرای خلفی” در پسرها و حالب نابجا
12. اختلال دفع مدفوع و یبوست
13. کودکان چاق

✍️ بیشتر بخوانید: درمان تنگی مجرای نوزاد پسر

برای شب ادراری کودکان به چه دکتری مراجعه کنیم؟

برای درمان شب ادراری کودکان لازم است در صورت داشتن علائم زیر به پزشک کودکان، متخصص مجاری ادراری و اورولوژ مراجعه کنید:

1. تداوم شب ادراری بعد از 6 سالگی
2. یبوست و بی اختیاری مدفوع
3. علایم عفونت ادرار مثل سوزش ادرار و تب و لرز
4. شب ادراری ثانویه
5. بی اختیاری ادرار در طول روز
6. زور زدن در هنگام ادرار کردن
7. ادرار قرمز رنگ

اقدامات لازم توسط متخصص اورولوژی در شب ادراری:

1. شرح حال و معاینه
2. آزمایش خون از نظر بررسی قند خون
3. آزمایش ادرار و بررسی وزن مخصوص ادرار
4. سونوگرافی کلیه و مجاری ادراری

شب ادراری کودکان تا چند سالگی ادامه پیدا میکند؟

انورزیس در کودکان پیش از سن 5 سالگی رایج است و در اغلب موارد به تدریج بهبود می‌یابد. اما در برخی موارد، این مشکل ممکن است تا سن بزرگیان هم ادامه داشته باشد. این موضوع بستگی به عوامل مختلفی دارد از جمله عوامل ژنتیکی، تربیتی، فعالیت های مغزی، مشکلات روانی کودک و پیگیری درمان درست و به موقع دارد در صورتی که شب ادراری در کودکی بیش از 5 سالگی ادامه داشته و موجب نگرانی شما شده باشد، لازم است که با یک پزشک یا متخصص کودکان مشورت کنید تا علت و راه‌حل مناسب برای این مشکل را پیدا کنید.

شب ادراری کودک خود به خود درمان می شود؟

شب ادراری ممکن است به طور خودبخود بهبود یابد، اما اگر نشد حتما نیاز به درمان جدی دارد. درصورتی که کودک شما شب ادراری دارد، می‌توانید تا مدتی موارد زیر را رعایت کنید و اگر بهبودی حاصل نشد برای درمان تخصصی به پزشک مراجعه کنید:

1. حمایت و تشویق فراوان به کودک مهم است. ابراز نگرانی و خشم ممکن است به کودک کمک نکند و برعکس وضعیت را بدتر کند.
2. مطمئن شوید که کودک در طول روز مایعات کافی می‌نوشد اما قبل از خواب مقدار مایعات را کاهش دهید.
3. ی‌توانید یک جدول برای زمان‌هایی که کودک خشک است و زمان‌هایی که ادرار می‌کند داشته باشید تا الگوهای مشکل را تشخیص دهید.
4. این می‌تواند به کودک کمک کند تا بهتر درک کند که زمان استفاده از توالت رسیده است.
5. فراموش نکنید در صورتی که مشکل ادامه دارد و بهبود نیابد، مراجعه به یک پزشک اورولوژ یا متخصص کودکان برای تشخیص صحیح علت و تعیین روش‌های درمانی مناسب الزامی است.

درمان شب ادراری کودکان

↲ رفتار درمانی 

1. محدودیت مایعات از دو ساعت قبل از خواب، ولی در مابقی ساعات روز به میزان کافی مایعات مصرف نماید، به نحوی که مصرف مایعات از صبحانه شروع شده و تا اواخر عصر ادامه یابد. به صورتی که از 5 عصر به بعد کمترین میزان مصرف مایعات باشد.
2. ادرار کردن درست قبل از خوابیدن، و یک ساعت قبل از آن
3. اگر او از تاریکی می ترسد، تا وقتی که خوابش ببرد در اتاقش حضور داشته باشید.
4. استفاده از سیستم زنگ که به دنبال خیس شدن رختخواب به صدا در آمده تا به کودک پاسخ به حس مثانه در شب را آموزش دهد.
5. ایجاد سیستم پاداش برای شبهای خشک، مثلاً به ازای هر شب خیس نکردن یک برچسب به کودک پاداش دهید و زمانی که تعداد آن به عدد مشخصی رسید، به او جایزه دهید.
6. اعتماد به نفس کودک را حفظ کنید.
7. هیچ وقت کودک را به خاطر خیس کردن تنبیه نکنید، و همیشه با او به ملایمت رفتار کنید.
8. نگذارید برادر يا خواهرش او را دست بیاندازند.
9. حذف مواد محرک مثانه، نظیر نوشابه های گازدار، نوشیدنی های انرژی زا، ادویه (فلفل وغذای حاوی آن)، شکلات، کاکائو، آب مرکبات، آناناس، سس گوجه فرنگی؛ از رژیم غذایی، به ویژه از ساعت 3 بعد از ظهر به بعد
10. یبوست را کنترل نمایید.
11. در صورت خیس کردن شب، قبل از رفتن به مدرسه او را استحمام کنید، تا در مدرسه مسخره نشود
12. از کودک خود بخواهید در تعویض ملحفه خیس کمک کند، ولی نه به عنوان یک تنبیه بلکه به این طریق یاد بگیرد چگونه از پس این مشکل برآید و در نتیجه اعتماد به نفسش افزایش یابد.

↲ زنگ شب ادراری 

یکی از روشهای درمان شب ادراری کودکان استفاده از سیستم زنگ که به دنبال خیس شدن رختخواب به صدا در آمده تا به کودک پاسخ به حس مثانه در شب را آموزش دهد، مدت لازم برای این روش حدود 15 هفته است. سیستم زنگ در کودکان بالای 7 سال کاربرد دارد و کودک می باید انگیزه داشته باشد.
پس از 4 هفته، پاسخ به زنگ ( آلارم ) ارزیابی می شود؛ اگر هیچ پیشرفتی مشاهده نشد، این درمان متوقف می شود، در صورت پاسخ به درمان، استفاده از آلارم تا 14 شب پس از عدم خیس کردن برای تقویت پاسخ ادامه می یابد. زمانی که زنگ به صدا در می آید، والدین می باید کودک را در بیدار شدن کامل و بردن به توالت کمک نمایند، کودک می تواند پس از تعویض ملحفه و لباس خواب به رختخواب برگردد، و زنگ ادراری را مجدداً تنظیم کند. میزان عود شب ادراری به دنبال تکمیل دوره زنگ ادراری، 10-5% می باشد.

↲ دارو درمانی

دارو در صورتی داده می شود که سن کودک بیش از 7 سال بوده و به رفتار درمانی پاسخ نداده باشد. این داروها شامل دسموپرسین (می نی رین)، اوکسی بوتینین، و دتروزیتول (تولترودین) است. پاسخ به درمان 4 هفته پس از شروع درمان ارزیابی می گردد، در صورت پاسخ نسبی تا 3 ماه ادامه می یابد.

↲ درمان جراحی شب ادراری:

اگر مشکل مادرزادی در سیستم ادراری باشد ممکن است نیاز به عمل جراحی باشد.