هیدرونفروز خفیف کلیه راست

هیدرونفروز کلیه یا “ورم کلیه” به حالتی گفته می شود که کلیه مسئول جمع آوری ادرار حجیم تر از حد معمول خود شود و باعث بزرگتر از حد طبیعی کلیه ها شوند.هیدرونفروز کلیه یکی از بیماری‌ های شایع کلیه می باشد که معنی تورم یک یا هر دو کلیه است. تورم کلیه زمانی اتفاق می‌افتد که ادرار نمی‌تواند از کلیه خارج شود و در نتیجه در کلیه جمع می شود.

• تعریف هیدرونفروز

هیدرونفروز کلیه (HYDRONEPHROSIS) به وجود آب در کلیه گفته می شود. در این حالت لگنچه کلیه و کالیس های کلیه که در حدود 8 تا 12 عدد می باشند، گشاد می شوند. معمولاً علت، انسداد در مسیر ادرار از کلیه به مثانه می باشد و جمع شدن ادرار در کلیه باعث تورم و گشادی داخل کلیه می شود و باعث بزرگتر شدن  کلیه می شود و اگر درمان صورت نگیرد در دراز مدت ضخامت کلیه کاهش می یابد، که به آن آتروفی کلیه می گویند. معمولاً هیدرونفروز کلیه یک یا دو کلیه را گرفتار می کند.

• انواع هیدرونفروز

1. وقتی حالب ها هم دچار گشادی شوند به آن هیدرویورترونفروز گویند. به طور طبیعی وقتی ادرار از کلیه ها ساخته می شود و باید از طریق حالب ها وارد مثانه شود. وقتی انسداد یک طرفه یا دو طرفه در حالب به علت سنگ یا از عامل خارجی، ادرار در کلیه ها تجمع پیدا کرده باشد و باعث هیدرونفروز می شود.
2. اگر مثانه به طور مادرزادی نتواند ادرار را خارج کند، ادرار در مثانه افزایش می یابد و به طرف کلیه ها برمی گردد و باعث هیدرونفروز می شود.
3. در آقایان اگر مبتلا به بزرگی پروستات باشند و باعث عدم خروج ادرار از مثانه شود؛ مثانه ضخیم شده و ادرار در مثانه تجمع می یابد و باعث هیدرونفروز کلیه می شود.
4. یک بیماری شایع در بچه ها به نام برگشت ادرار به کلیه ها یا رفلکس ادرار وجود دارد که این برگشت ادرار به کلیه ها نیز باعث هیدرونفروز کلیه می شود.

• علائم هیدرونفروز کلیه

بسته به نوع آن در هر فردی فرق دارد اما شایع ترین علائم عبارتند از:

• احساس درد در ناحیه پهلو و پشت که ممکن است به پایین شکم یا کشاله ران کشیده شود.
• احساس مشکلاتی در زمان دفع ادرار، مانند درد در هنگام دفع ادرار یا احساس نیاز فوری یا تکرر ادرار
• تهوع و استفراغ
• تب
• عدم رشد، در نوزادان

• میزان خطرناک بودن هیدرونفروز

معمولاً در مراحل ابتدایی و اولیه بیماری مشکل چندانی ایجاد نمی‌کند. اما با پیشرفت بیماری هیدرونفروز کلیه و عدم دریافت درمان‌های لازم ، ممکن است منجر به بروز خطرات و مشکلاتی در فرد مبتلا به هیدرونفروز کلیه شود. برای ارزیابی میزان خطرناک بودن این بیماری ، در ابتدا درجه بندی بیماری انجام می‌شود. پس از انجام آزمایش‌ های لازم، پزشک متخصص اورولوژی درجه رفلاکس را ارزیابی می نماید و نسبت به آن درمان را پیش می برد.

• علت های هیدرونفروز

هیدرونفروز ممکن است به علت انسداد سیستم تخلیه کلیه، بازگشت ادرار از مثانه به پیشابراه و کلیه یا ممکن است به سادگی به نحوه شکل گیری کلیه در طول رشد ایجاد شود .

• انسداد

کلیه ها جهت پاکسازی سموم در خون  ادرار تولید می کنند و همچنین باعث ایجاد تعادل آب  در بدن می شوند. زمانی که ادرار تولید می شود، به لگنچه کلیه جریان پیدا می کند، سپس به حالب می رود و درون مثانه ذخیره می شود. وقتی که مثانه پر باشد، از طریق مجرای ادرار تخلیه می شود، انسداد در هر نقطه از این مسیر می تواند منجر به هیدرونفروز شود.

• رفلاکس وزیکورترال

سیستم ادراری طوری طراحی شده است که ادرار از کلیه به طرف حالب و سپس برای ذخیره سازی به طرف مثانه جریان پیدا می کند. در زمان پر شدن مثانه، ادرار از طریق مجرای ادراری تخلیه می شود. زمانی که ارتباط میان حالب و مثانه، ضعیف یا غیرطبیعی باشد، ادرار از مثانه به کلیه بر می گردد. این امر باعث گشاد شدن کلیه و در نتیجه منجر به هیدرونفروز می گردد.

• علت ناشناخته

در بیش از 50% کودکان مبتلا به هیدرونفروز، گشادی یا ورم کلیه بدون درمان خود به خود رفع می شود. در این موارد، علت هیچ گاه شناسایی نمی شود،برخی از آنها که خود به خود رفع نگردد میبایست به پزشک متخصص مراجعه نمود تا علت آن بررسی و درمان گردد.

• درجه های هیدرونفروز کلیه

هیدرونفروز کلیه بر اساس یافته های سونوگرافی به درجات زیر تقسیم بندی می گردد:

1. درجه یا گرید صفر که هیچگونه گشادی در کالیس ها مشاهده نمی شود.
2. درجه یا گرید یک فقط گشادی لگنچه وجود دارد.
3. درجه دو یا گرید 2 که گشادی لگنچه و کالیس ها بدون آسیب کلیه وجود دارد.
4. درجه یا گرید 4 که گشادی شدید لگنچه و کالیس ها و نازک شدن ضخامت کلیه وجود دارد.

• روش تشخیص هیدرونفروز کلیه

برای تشخیص هیدرونفروز معمولاً می بایست به یک پزشک متخصص اورولوژی مراجعه نمایید. آزمایش‌ های معمول برای تشخیص هیدرونفروز کلیه ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• آزمایش خون برای ارزیابی عملکرد کلیه
• آزمایش ادرار برای بررسی علائم عفونت یا سنگ‌ های ادراری که می‌توانند باعث انسداد شوند
• یک معاینه تصویر برداری اولتراسوند برای شناسایی مشکلات احتمالی

(این فناوری که اغلب در دوران بارداری برای نظارت بر رشد جنین استفاده می‌شود، ممکن است تورم در کلیه‌ های نوزاد را نیز نشان دهد، که خود نشانه‌ ای از ابتلای نوزاد به رفلاکس اولیه مثانه است).

• آزمایش تخصصی اشعه ایکس برای ارزیابی دستگاه ادراری فرد که با استفاده از رنگ مخصوص کلیه‌ ها، حالب ها، مثانه و مجرای ادرار را مشخص می‌کند و تصاویر قبل و حین ادرار را می‌گیرد. در این آزمایش از اشعه ایکس مثانه در مثانه پر و زمانی که در حال تخلیه است برای تشخیص ناهنجاری‌ ها استفاده می‌شود.

در صورت لزوم، پزشک متخصص ممکن است معاینات تصویر برداری اضافی مانند سی تی اسکن یا MRI را توصیه کند. احتمال دیگر آزمایشی به نام اسکن MAG3 وجود دارد که عملکرد و تخلیه در کلیه را ارزیابی می‌کند. در این آزمایش از یک ردیاب به نام رادیو ایزوتوپ استفاده می‌کند.

• درمان های هیدرونفروز

اگر درمان هیدرونفروز کلیه براساس رفع انسداد باشد تا ادرار از کلیه وارد مثانه شود و باید توجه داشت که نوع درمان بر اساس اینکه انسداد حاد یا مزمن باشد متفاوت می باشد. انسداد فوقانی معمولاً با گذاشتن یک نفرستومی درمان می شود.

انسدادهای طولانی مدت با گذاشتن DJS یا عمل تنگی حالب به لگنچه کلیه حل درمان می شود. در مواردی که پروستات باعث هیدرونفروز شده باشد، به طور موقت باید در مثانه سوند قرار داد.

       1. درمان هیدرونفروز در جنین

بیشتر کودکانی که هیدرونفروز پیش از تولد برای آنها تشخیص داده شده است (هیدرونفروز قبل از تولد)، به هیچ درمانی نیاز پیدا نمی‌کنند، زیرا این بیماری پیش از تولد یا ظرف چند ماه اول تولد بهبود پیدا می‌کند. در این حالت معمولاً هیچ خطری مادر یا فرزند را تهدید نمی‌کند، پس نیازی به جلو انداختن زایمان نمی باشد.

       2. درمان هیدرونفروز کلیه در کودکان

بعد از تولد، معمولاً کودکان برای تشخیص مشکلات قابل مشاهده مورد معاینه قرار می‌گیرند، در این حالت پزشک کودک را برای تشخیص مواردی همچون ورم کلیه‌ها معاینه می‌کنند. و بسته به نوع آن موارد مورد نیاز توسط دکتر اعلام و درمان صورت می گیرد.

بخوانید : روش های دفع سنگ کلیه

 

        3. درمان در بزرگسالان و افراد بالغ

درمان هیدرونفروز به ریشه بیماری و نوع آن بستگی دارد. در بزرگسالان هدف از درمان عبارت است از:

• جلوگیری از جمع شدن ادرار و کاستن از فشار ایجاد شده بر روی کلیه‌ها.

• جلوگیری از آسیب‌های دائمی به کلیه.

• درمان دلایل ریشه ای که بیماری را ایجاد کرده اند.

معمولاً بیشتر افراد مبتلا به هیدرونفروز با عمل جراحی به نام کاتتریزاسیون درمان می شوند. در این روش ادرار موجود در کلیه‌ها تخلیه می‌شود.

با توجه به علت ریشه ای هیدرونفروز ، دارو یا جراحی می‌تواند برای رفع مشکل پیشنهاد شود. اگر بیماری فرد حاد باشد یا مشکلاتی نظیر عفونت‌های مجاری ادراری ایجاد کند، درمان فرد می‌تواند با سرعت بیشتری آغاز شود. در مواردی که شدت بیماری کمتر است، به تاخیر انداختن درمان برای مدتی کوتاه، مشکلی ایجاد نمی‌کند.

• کمک به تخلیه ادرار برای درمان هیدرونفروز

اولین مرحله در درمان هیدرونفروز تخلیه ادرار به خارج از کلیه‌ها است. این موضوع به کاهش درد و پیشگیری از آسیب‌های بعدی به کلیه کمک می‌کند.

• درمان دلایل ریشه ای هیدرونفروز کلیه

زمانی که فشار روی کلیه‌ها کاهش داده شود، ممکن است نیاز باشد عاملی که باعث جمع شدن ادرار در کلیه شده است درمان شود. بعضی از دلایل احتمالی و درمان‌های مربوط به آنها عبارتند از:

1. سنگ‌های کلیه می‌توانند با کمک جراحی برداشته و یا با کمک امواج صوتی شکسته شوند.
2. بزرگ شدن پروستات می‌تواند با کمک دارو یا جراحی برای برداشتن بخشی از پروستات برطرف شود.
3. باریک شدن میزنای (لوله ای که از کلیه به مثانه می‌رسد)، این مشکل نیز می‌تواند با قرار دادن استنت درمان شود.
4. سرطان‌ها نیز می‌توانند موجب هیدرونفروز شوند، این مشکلات می‌توانند با کمک شیمی درمانی، رادیوتراپی یا جراحی انجام شوند.
5. اگر هیدرونفروز به دلیل بارداری ایجاد شود، معمولاً به درمان نیاز نخواهد بود، زیرا بیماری معمولا ظرف چند هفته پس از زایمان برطرف می‌شود.

• درمان هیدرونفروز خفیف کلیه راست

در درمان هیدرونفروز خفیف کلیه راست پزشک متخصص اورولوژی ممکن است ابتدا یک روش مبتنی بر انتظار بیمار را انتخاب کند تا ببیند آیا این بیماری در فرد خود به خود بهبود می‌یابید یا خیر و جهت درمان پیشگیرانه ممکن است مصرف  آنتی بیوتیکی را برای کاهش خطر عفونت‌ های دستگاه ادراری توصیه کند.

 

 

هیدرونفروز یا ورم کلیه به گشادی سیستم جمع ‌کننده ادرار کلیه ناشی از انسداد مسیر ادراری گفته می‌شود. این مشکل می‌تواند حاد یا مزمن، یک‌طرفه یا دوطرفه و کامل یا ناقص باشد. هیدرونفروز یک مشکل ثانویه است که گاهی هیچ علائمی از خود نشان نمی‌دهد و معمولاً به ‌طور تصادفی در تصویربرداری تشخیص داده می‌شود. در این وضعیت، سیستم جمع کننده ادرار کلیه گشادتر از حد طبیعی می‌باشد و به طور تدریجی باعث کاهش حجم و ضعف بافت کلیه می‌شود. برای جلوگیری از هیدرونفروز کلیه توصیه می‌شود هر شش ماه یکبار افراد چکاب کاملی داشته باشند تا در صورت ایجاد مشکل در مراحل اولیه جلوی گسترش آن را بگیرند , می بایست در زمان ایجاد علائم به متخصص اورولوژی مراجعه نمایید.

 

دکتر کیوان آقامحمدپور فوق تخصص اورولوژی ، مجاری ادراری و ناباروری

 

پیج دکتر کیوان آقامحمدپور در سایت آپارات