دو شاخه شدن انتهای ادرار

زمان مطالعه: 6 دقیقه

به حالتی که ادرار فرد به دو یا چند شاخه مختلف تقسیم می‌شود ، دو شاخه شدن انتهای ادرار گویند. این امر باعث مختل شدن جریان ادرار می شود و با ناراحتی و درد در حین ادرار همراه می باشد. دلایل به وجود آمدن این مشکل می‌تواند متفاوت باشد و از چسبندگی ناشی از انزال در مردان تا موارد جدی‌تری مثل تنگی مجرای ادراری را شامل می شود.درمان دو شاخه شدن ادرار به دلیل ایجاد و شدت آن بستگی دارد.دو شاخه شدن ادرار (در صورت موقتی بودن) را نمی توان یک بیماری دانست، بلکه تنها یک نشانه می باشد. گاهی اوقات تداوم دو شاخه شدن ادرار می‌تواند نشانه‌ای از مشکلات جدی‌تر باشد. اما اگر دو شاخه شدن ادرار ادامه پیدا کرد جهت رفع نگرانی، بهتر است جهت تشخیص آن به یک متخصص اورولوژیست مراجعه نمایید.

دو شاخه شدن انتهای ادرار معمولاً زمانی اتفاق میافتد که مانعی بر سر راه خروج ادرار در مجرا وجود داشته باشد،که شایع ترین علت آن، بزرگ شدن پروستات می باشد.

دلایل دو شاخه شدن انتهای ادرار

دلایل زیادی می‌تواند باعث دو شاخه شدن ادرار در انتها شود اما به طور کلی می‌توان این موضوع را نشانه‌ای از وجود مشکل در مجرای ادراری دانست.بعضی از دلایل دو شاخه شدن ادرار می‌تواند جریان ادراری با فشار بالا یا پایین و نتیجتاً پخش آن به دو یا چند شاخه را به همراه بیاورد. برخی از دلایل دو شاخه شدن ادرار عبارتند از:

• چسبیدگی
• تنگی مجرای ادرار
• تنگی دهانه خروجی آلت
• فیموز
• بزرگی خوش‌خیم پروستات
• پروستاتیت
• پولیپ مجرای ادرار
• مثانه نوروژنیک
• سنگ کلیه یا مثانه
• زگیل تناسلی
• عفونت مجرای ادرار
• مصرف برخی داروها

 

• چسبیدگی

شایع‌ترین علت دو شاخه شدن ادرار چسبندگی می باشد ، که در صورت چسبیدگی موقتی مجرای ادراری ایجاد می‌شود. مجرای ادراری به لوله حامل ادرار به خارج از بدن گفته می‌شود. این حالت معمولاً در نتیجه خشک شدگی منی، عدم تخلیه کامل آن از مجرای ادراری و چسبیدگی بخشی از مجرا بوجود می آید. چسبیدگی، یک مشکل جدی نیست و معمولاً بعد از گذشت یک روز از بین می‌رود.‌

• تنگی مجرای ادرار

تنگی مجرای ادرارب که منجر به دو شاخه شدن ادرار در انتها می شود اغلب در نتیجه التهاب طولانی مدت یا بافت زخم ناشی از آسیب دیدگی یا انتقال عفونت در رابطه جنسی ایجاد می‌شود. انجام جراحی و نصب کاتتر در مجرای ادرار از دیگر دلایل دیگر بروز تنگی مجرای ادراری می باشد.

برخی علائم تنگی مجرای ادرار عبارتند از:

1. کاهش جریان ادرار
2. تخلیه ناقص مثانه
3. پخش‌شدگی ادرار
4. سختی و یا درد در حین ادرار
5. تکرر ادرار و نیاز بیشتر به تخلیه
6. عفونت مجرای ادراری

 

• تنگی دهانه خروجی آلت

تنگی دهانه خروجی آلت باعث انسداد جزئی دهانه خروجی آلت تناسلی می‌شود. این مشکل بعد از ختنه شدن رخ می‌دهد و به ندرت در پسران یا مردان ختنه نشده دیده می‌شود. اغلب این مشکل به صورت مادرزادی است و دربرخی  موارد بعد از ختنه شدن کودکان ایجاد می‌شود.

• فیموز

به ناتوانی در عقب کشیدن غلاف سر آلت تناسلی یا ختنه گاه فیموز گفته می‌شود. مشکل فیموز به صورت تنگی ختنه گاه (پوست اطراف سر آلت تناسلی) و جلوگیری از عقب کشیده شدن آن گفته می‌شود. فیموز به دو دسته تقسیم می‌شود:

فیزیولوژیک :کودکانی که با غلاف تنگ متولد می‌شود و این مشکل به تدریج برطرف می‌شود.

پاتولوژیک :از بروز زخم، عفونت یا التهاب ایجاد می‌شود.

 

• بزرگی خوش‌خیم پروستات

یکی دیگر از دلایل دو شاخه شدن ادرار می تواند بزرگی خوش‌خیم پروستات باشد. پروستات به صورت طبیعی بزرگ می‌شود و این فرآیند می‌تواند مجرای ادرار را تحت فشار قرار دهد. این موضوع می‌تواند نشانه‌هایی مثل سختی شروع تخلیه ادرار، جریان ضعیف ادرار، تخلیه ناقص مثانه و دو شاخه شدن ادرار را به همراه بیاورد.

 

• پروستاتیت

زمانی که بیمار با درد و التهاب شدید و پیوسته در نواحی اطراف غده پروستات مواجه باشد پروستاتیت گویند. این مشکل در مردان مسن تر که پروستاتشان بزرگ شده رخ می‌دهد و می‌تواند با اعمال فشار بر مجرای ادرار، دو شاخه شدن ادرار را به همراه بیاورد.

 

• پولیپ مجرای ادرار

به زائده یا تومور غیرسرطانی در مجرای ادرار پولیپ مجرای ادرار گویند ،که سختی و دو شاخه شدن ادرار را به همراه می‌آورد. احتمال بروز پولیپ مجرای ادرار هم در زنان و هم مردان وجود دارد، اما موارد ابتلا به آن در مردان بیشتری تشخیص داده می‌شود. دلیل دقیقی از بروز پولیپ مجرای ادرار مشخص نیست، اما به نظر میاید که این مشکل به علت التهاب یا خراشیدگی مزمن دیواره مجرای ادرار رخ می‌دهد. برخی از دلایل احتمالی بروز این التهاب یا خراشیدگی می‌تواند ضرب دیدگی مجرای ادرار، انتقال عفونت در زمان رابطه یا عفونت مزمن مجرای ادرار باشد.

• مثانه نوروژنیک

به مشکلات ناشی از وجود مشکلات عصبی، مغزی و نخاعی و تاثیر آن‌ها روی کم شدن اختیار ادراری مثانه نوروژنیک گفته می‌شود. این آسیب عصبی می‌تواند ناشی از بیماری‌هایی از قبیل ام اس، بیماری پارکینسون یا دیابت باشد. عفونت مغز یا نخاع، مسمومیت با فلزات سنگین، سکته، آسیب نخاعی یا جراحی عمده لگن از عوامل موثر دیگر در بروز این مشکل است. افراد مبتلا به مشکلات نخاعی مادرزادی نیز ممکن است این مشکلات مثانه را داشته باشند.

 

• سنگ کلیه یا مثانه

این سنگ‌ها اجرام سخت معدنی در کلیه‌ها، مجرای ادراری یا مثانه هستند، که با کریستاله شدن مواد معدنی موجود در ادرار، به شکل سنگ در می‌آیند. این موضوع در نتیجه تخلیه ناقص ادرار رخ می‌دهد. در طول فرآیند دفع این سنگ‌ها ممکن است با مشکل دو شاخه شدن ادرار مواجه شوید.

 

• زگیل تناسلی

یکی از شایع‌ترین عفونت هایی است که در روابط جنسی منتقل می‌شود زگیل تناسلی می باشد و در صورت ایجاد در نزدیکی خروجی ادرار می‌تواند باعث دو شاخه شدن ادرار شود. احتمال بروز زگیل تناسلی در بافت‌های مرطوب ناحیه تناسلی بالاتر است و ظاهری مثل برآمدگی‌های کوچک، به رنگ گوشت و شبیه به گل کلم دارد. زگیل تناسلی در مواردی به حدی کوچک هستند که دیدن آن به سختی ممکن است. این زگیل‌ها از خانواده ویروس HPV هستند که بعضی‌ها به شکل زگیل تناسلی در می‌آیند و برخی دیگر منجر به بروز سرطان می‌شوند. تزریق واکسن می‌تواند از فرد در مقابل بعضی انواع خاص HPV تناسلی محافظت کند.

بخوانید : درمان زگیل تناسلی داخل مجرا

 

• عفونت مجرای ادرار

به عفونت سیستم ادراری عفونت مجرای ادرار گفته می‌شود که می‌تواند باعث دو شاخه شدن ادرار شود. این عفونت شامل مجرای ادرار، کلیه‌ها و مثانه می‌شود. باکتری‌ها معمولا وارد سیستم ادراری بدن می‌شود و این عفونت را ایجاد می‌کند، در مواردی می‌تواند با التهاب مجرای ادرار یا غده پروستات نیز همراه شود و باعث دو شاخه شدن ادرار شود.

 

• مصرف برخی داروها

گاهی اوقات یکی از عوارض جانبی مصرف بعضی از داروها  دو شاخه شدن مجرای ادرارمی باشد. بعضی داروهای آنتی کولینرژیک مثل آنتی هیستامین، داروهای ضدافسردگی و داروهایی که برای درمان مثانه استفاده می‌شوند، می‌توانند روی عملکرد مناسب مثانه و عضلات مجرای ادرار تاثیر بگذارند و باعث دو شاخه شدن ادرار شوند.

تشخیص علت دو شاخه شدن ادرار

در این شرایط با بررسی سوابق پزشکی فرد تشخیص علت بوجود آمدن آن انجام می‌شود. معمولاً برای تعیین دلیل دو شاخه شدن ادرار از معاینات فیزیکی استفاده می‌شود. مشاهده مستقیم پزشک متخصص اورولوژی از فرایند ادرار بیمار می‌تواند در ارزیابی وضعیت بعضی از آنها موثر باشد.از آزمایشات رایج برای ارزیابی دلیل دو شاخه شدن ادرار می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• در مردان به وسیله ی اولتراسوند مثانه: می توان از مقادیر باقیمانده ادرار و همچنین جریان ادرار تشخیص داد.
• سیستوسکوپی : نوار مثانه یا تست اورودینامیک از موارد دیگری است که اجرای آن از رواج کمتری برخوردار است. در زنانی که با ادامه مشکل دو شاخه شدن ادرار مواجه می‌شوند هم می‌توان از همین آزمایشات استفاده کرد.

پس از تشخیص علت دوشاخه شدن ادرار روند درمان با توجه به نوع تشخیص توسط پزشک متخصص اورولوژی  آغاز می‌شود.

 

با توجه به موارد ذکر شده ،نگران کننده‌ترین موضوع این است که انسداد ایجاد شده جلوی تخلیه کامل مثانه را بگیرد و مشکلاتی برای مثانه و کلیه‌ها بوجود آورد. اگر دو شاخه شدن ادرار بعد از گذشت یک یا دو روز از بین رفت، احتمالا یک انسداد موقتی بوده و جای نگرانی نیست. اما اگر دو شاخه شدن ادرار ادامه پیدا کرد، میبایست به یک پزشک متخصص اورولوژیست جهت بررسی وضعیت و جلوگیری از بروز مشکلات جدی‌تر مراجعه نمایید.

 

 

دکتر کیوان آقامحمدپور فوق تخصص اورولوژی ، مجاری ادراری و ناباروری

 

پیج دکتر کیوان آقامحمدپور در سایت آپارات